Năm 1959, nhạc sĩ Lam Phương lập gia đình với nữ kịch sĩ Tuý Hồng khi 22 tuổi và có một cuộc sống hạnh phúc. Tuy nhiên khoảng thời gian sau đó, ông đã có những mối tình thoáng qua với 1 số nữ ca sĩ xinh đẹp như Minh Hiếu, Bạch Yến và Hạnh Dung. Từ những mối tình này, ông đã có cảm hứng để sáng tác nhiều ca khúc nhạc vàng bất hủ. Viết cho Bạch Yến là các ca khúc Tình Bơ Vơ, Chờ Người, Tiễn Người Đi, Thu Sầu,… viết cho Minh Hiếu có Biển Tình, Em Là Tất Cả, Biết Đến bao Giờ… với ca sĩ Hạnh Dung là các ca khúc Phút Cuối, Tình Nghĩa Đôi Ta Chỉ Thế Thôi và Thành Phố Buồn.
Trong số đó, có lẽ bài Thành Phố Buồn nổi tiếng và được yêu thích hơn cả. Nhạc sĩ Lam Phương nói rằng trong số những bài hát của ông thì Thành Phố Buồn được thu âm nhiều nhất. Một ca khúc không có chữ Đà Lạt nào, nhưng khi thưởng thức bài hát, cả một không gian Đà Lạt mờ sương lãng đãng đã vây tràn cảm xúc của người nghe nhạc.
Bài hát này được ông viết khi đang trải qua chuyện tình với cô ca sĩ Hạnh Dung, vốn không nổi tiếng vì chỉ hát trong Biệt đoàn văn nghệ trung ương, nơi nhạc sĩ Lam Phương đang công tác.
Hoàn cảnh sáng tác của bài Thành Phố Buồn được kể lại rằng trong một lần ông đi công tác trên Đà Lạt mà không có người yêu đi cùng, rồi ray rứt nhớ lại kỷ niệm xưa, đã nhiều lần ông hẹn hò cùng Hạnh Dung ở thành phố sương mù này. Vào một buổi chiều, khi đồng nghiệp đã ra ngoài ăn cơm, một mình Lam Phương ngồi trong căn nhà trọ lưng chừng đồi nhìn xuống thung lũng, phong cảnh hữu tình làm ông tha thiết nhớ người yêu và có cảm xúc để viết thành ca khúc:
“Thành phố buồn nhớ không em
Nơi chúng mình tìm chút êm đềm
…
Quỳ bên em trong góc giáo đường
Tiếng kinh cầu dệt mộng yêu đương
Chúa thương tình, sẽ cho mình, mãi mãi gần nhau”.
Lam Phương cũng cho biết rằng cái cớ nhớ người yêu chỉ là một trong những yếu tố cảm xúc, lý do chính tạo nên cảm hứng của sáng tác Thành Phố Buồn là ông gặp được phong cảnh nên thơ lãng mạn của thành phố sương mù, rồi tưởng tượng thêm những hình ảnh về một đôi tình nhân quỳ trong góc giáo đường, xa cách nhau vì nàng trốn phong ba để làm dâu nhà người.
Trong bài hát này, có câu hát nhạc sĩ Lam Phương viết như sau:
Rồi từ đó TRỐN phong ba, em làm dâu nhà người.
Tuy nhiên, hầu hết các ca sĩ Việt Nam đều hát ‘CHỐN phong ba em làm dâu nhà người’.
Sự việc này đã được ca sĩ Phương Dung đính chính nhiều lần trên báo đài. Tuy nhiên, vẫn có nhiều thính giả không đồng ý và cho rằng lời đúng của bài hát phải là “chốn phong ba” mới đúng. Để làm rõ hơn về câu chữ này, chúng ta có thể lật lại tờ nhạc gốc do chính tác giả phát hành trước năm 1975, và thấy tờ nhạc ghi rõ là “TRỐN phong ba”. Xem hình bên dưới:
Ngoài ra, chính xác nhất là hỏi trực tiếp nhạc sĩ Lam Phương xem ông sử dụng chữ nào trong sáng tác của mình. Vào 3 năm trước, ca sĩ Huỳnh Phi Tiễn đã phỏng vấn nhạc sĩ Lam Phương và đưa ra câu hỏi về vấn đề này, ông đã trực tiếp nói như sau:
Bởi vì TR và CH gần giống nhau nên nhiều ca sĩ họ nghe không rành, vì không có bản gốc để đối chiếu nên họ tưởng tôi viết là “chốn phong ba”, nhưng thật ra là TRỐN, “trốn tránh phong ba” để đi làm dâu người ta. (Lam Phương)
Mời các bạn xem buổi phỏng vấn này ở bên dưới (xem từ phút 3:30)
Click để xem
Nếu như chính tác giả đã xác nhận từng câu chữ thì không còn lý do nào để tranh cãi nữa.
Vào năm ngoái, trong cuộc nói chuyện trên báo Người Việt, nhạc sĩ Lam Phương cho biết cuộc đời ông, ngoài người vợ Tuý Hồng, còn có 4 mối tình sâu đậm khác là Bạch Yến, Minh Hiếu, Hạnh Dung và người vợ thứ 2 tại Pháp là Cẩm Hường.
Tuy nhiên ông cũng tránh nhắc thêm chi tiết về những cuộc tình này vì muốn giữ riêng làm kỷ niệm, và ai cũng đều đã có cuộc sống gia đình riêng.
Ca khúc Thành Phố Buồn mang lại cho tác giả nguồn thu nhập rất lớn vì bản nhạc tờ được bán rất chạy, trở thành 1 trong những ca khúc ăn khách nhất trong lịch sử âm nhạc Việt Nam. Số tiền thu được từ Thành Phố Buồn ước tính lên đến 12 triệu đồng.
Để hình dung con số 12 triệu đồng khi đó lớn như thế nào, hãy cùng xem lại phần phân tích của tác giả Nguyễn Thanh Nhã trong cuốn Lam Phương – Trăm Nhớ Ngàn Thương như sau:
Tiền VNCH thập niên 1970 quy đổi sang USD là 1 USD = 27,5 đồng, vậy 12 triệu đồng tương đương 436.000 USD, tức gần nửa triệu đô la.
Để dễ hình dung, môt chiếc xe hơi hiệu La Dalat của hãng Citroen sản xuất tại Nam Việt Nam vào năm 1971 có giá khoảng trên dưới 650.000 đồng. Vậy tiền thu được từ ca khúc Thành Phố Buồn có thể mua được gần 20 chiếc xe hơi.
Theo nhà văn Nguyễn Ngọc Ngạn, tiền lương của một vị đại tá quân đội khi đó 50.000 đồng/tháng, tính cả trợ cấp. Như vậy chỉ viết một bài hát, Lam Phương đã có thu nhập bằng 20 năm cống hiến trong quân ngũ của 1 đại tá.
Đó là một điều vô tiền khoáng hậu trong lịch sử âm nhạc Việt Nam.
Nhắc tới Thành Phố Buồn thì không thể không nhắc tới giọng hát Chế Linh, cũng là người hát bài này đầu tiên trước năm 1975. Mời các bạn nghe lại bản thu âm này:
Click để nghe bài hát
Một điều ít người biết rằng ca sĩ Hạnh Dung – nhân vật chính trong bài hát này cũng chính là ca sĩ Kim Dung, sau năm 1975 trở thành người vợ thứ 2 của nhạc sĩ Trần Thiện Thanh.
Đông Kha
Nguồn: nhacvangbolero.com
