Bài Tiếng Hai Đêm là một trong những ca khúc yêu thích nhất của nhạc sĩ Hoàng Nguyên. Trước năm 1975, bài hát được yêu thích qua đôi song ca Ngọc Cẩm – Nguyễn Hữu Thiết, Duy Khánh – Thanh Tuyền và giọng hát của danh ca Hoàng Oanh.
Ca sĩ Hoàng Oanh có một lần cho biết rằng nhạc sĩ Hoàng Nguyên sáng tác Tiếng Hai Đêm để hưởng ứng luật Người Cày Có Ruộng theo sắc lệnh số 003/60 của Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu ký ngày 26 tháng 3 năm 1970.
Nghe Hoàng Oanh hát Tiếng Hai Đêm trước năm 75
Chính sách Người Cày Có Ruộng nhằm mục đích đưa ruộng đất trở về cho người nông dân sở hữu, cấp miễn phí 1,5 triệu hecta ruộng lúa cho 80 vạn hộ nông dân.
Những ruộng đất của địa chủ không trực canh (nghĩa là không do địa chủ trực tiếp canh tác) sẽ bị nhà nước truất hữu và bồi thường theo thời giá quy định là 2,5 lần giá năng suất thóc từ khoảnh đất đó. Ruộng đất truất hữu được ưu tiên cấp miễn phí cho tá điền.
Vì vậy trong bài hát Tiếng Hai Đêm có một đoạn nhắc về chính sách nhân văn này:
“Hò ơi, đất ruộng lại về ta
Miền Nam nắng ngập xanh rờn ngọn má
Nơi đây ta lại cấy cày
Có sức người, ruộng ta lại tốt tươi…”
Bài hát được nhạc sĩ Hoàng Nguyên đặt tên là Tiếng Hai Đêm. Vậy hai đêm này là hai đêm nào? Nghe lại bài hát, khán giả dễ dàng nhận thấy tác giả đã thành 2 phần: Đêm năm xưa và Đêm hôm nay:
Nghe song ca Duy Khánh – Thanh Tuyền hát Tiếng Hai Đêm
Đoạn đầu của bài hát nhắc về đêm năm xưa, là những hình ảnh đau khổ của một miền quê: Vợ xa chồng, con xa cha, còn bà mẹ già thì mắt đã nhòa, lưng đã còng, tóc đã bạc vì mòn mỏi trông chờ. Có lẽ cũng bởi vì vậy mà đã mấy mùa rồi, vầng trăng vẫn khuyết chưa thể tròn. Đứa con nhỏ nay đã lớn vẫn chưa được nhìn mặt cha, còn người mẹ già lam lũ thì nhìn đứa cháu nhỏ thơ ngây lại nhớ đến đứa con trai từ lâu chưa thấy về. Bất giác, bà buông tiếng ru hời để nhớ về hình bóng năm cũ khi con còn ấu thơ.
Trong nỗi xót xa đoạn trường như vậy, cho dù cực trăm chiều nhưng bà mẹ vẫn lạc quan mơ về một ngày “xuân sẽ về trên đất mình” để đời được nở hoa.
Đoạn sau đó là mô tả về “đêm hôm nay”:
Nghe đôi song ca Ngọc Cẩm – Nguyễn Hữu Thiết hát Tiếng Hai Đêm
Sau những ngày tháng mòn mỏi ngóng trông, thật không bõ công, cuối cùng thì “đêm hôm nay” người trai cũng đã trở về. Một bức tranh ngày thanh bình được nhạc sĩ vẽ lên rất đẹp:
Đêm hôm nay trắng sáng ngập làng thôn
Trông lũ trẻ nô đùa
Có người vợ hiền nhìn sân trăng
Rồi âu yếm mắt trông chồng
Bước qua một thời đại mới, khi mà “đất ruộng lại về ta”, thôn quê yên bình rộn ràng tiếng gọi nhau những buổi sáng sớm khi tiếng gà đang xao xác để cùng nhanh bước chân ra đồng. Đó là nét đẹp lao động những ngày xa xưa không có gì có thể sánh bằng.
“Tre rung rinh vương nắng đẹp bình minh” – Rồi bình minh cũng ló dạng, không chỉ là bình minh của “hôm nay” không thôi, mà đó còn là bình minh của một giai đoạn mới, là bình minh xóa tan những đêm dài chờ ngóng tin nhau. Từ đây sẽ chỉ còn lại toàn là tiếng cười, cuộc đời sáng tươi mãi mãi.
Đông Kha
(Ghi rõ nguồn nhacvangbolero.com khi copy lại bài viết này)
