Bạch Yến là một trong những nữ danh ca nổi tiếng nhất Việt Nam từ thập niên 1950. Cô hát nhiều thể loại nhạc, từ nhạc Việt Nam tiền chiến cho đến nhạc ngoại với 4 ngôn ngữ khác nhau là Anh, Pháp, Ý, Latin. Từ thập niên 1980, cô bắt đầu hát dân ca, nhạc dân tộc và đi trình diễn nhiều nơi cùng với chồng là giáo sư Trần Quang Hải.
Click để nghe Bạch Yến hát Đêm Đông trước 1975
Tuy nhiên khi nhắc đến Bạch Yến, ai cũng nghĩ đến ca khúc Đêm Đông của nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương, và ca khúc này cũng gắn liền với cuộc đời cô như một định mệnh, bài hát đưa cô lên đỉnh cao trên đài danh vọng.
Trong một lần trả lời báo trong nước, cô nói: “Ca khúc Đêm Đông đã làm thay đổi cuộc đời tôi, khi đưa tôi đến đỉnh vinh quang của sự nghiệp, nhưng cũng khiến tôi phải đi một quãng đường dài trong cuộc đời với những cô đơn lạnh giá. Giống như hình ảnh người kỹ nữ trong ca khúc”.
Danh ca Bạch Yến bắt đầu đi hát khi chưa được 10 tuổi, và bài hát nhạc Việt đầu tiên mà cô hát là Bến Cũ của nhạc sĩ Anh Việt. Sau đó cô đăng ký tham gia cuộc thi hát của đài phát thanh Pháp Á và đạt giải nhất khi mới 11 tuổi, sau đó được đài này mời cộng tác. Đây cũng là thời gian mà Bạch Yến được gặp gỡ, tiếp xúc với nhiều ca sĩ, nhạc sĩ nổi tiếng của miền Nam, trong đó có nhạc sĩ Lam Phương, người mà sau này đã sáng tác cho Bạch Yến rất nhiều ca khúc đến nay vẫn còn được nhiều người yêu thích.
Đến năm 1954-1955 thì đài Pháp Á giải tán để chuyển giao lại cho chính quyền VNCH.
Sự nghiệp ca hát của Bạch Yến đã bắt đầu từ rất sớm như vậy, nhưng phải tạm dừng 1 thời gian khi gia đình gặp biến cố, và cô phải mưu sinh để kiếm tiền phụ gia đình bằng nghề rất nguy hiểm là biểu diễn mô tô bay. Sau nhiều lần gặp tai nạn nghiêm trọng, cộng với việc bị cơ quan chức năng phát hiện ra còn quá nhỏ tuổi để biểu diễn nguy hiểm như vậy nên Bạch Yến bỏ nghề.
Từ sau đó ca sĩ Bạch Yến quay lại với âm nhạc, tìm đến hát cho các phòng trà, đầu tiên là Trúc Lâm Trà Thất của 2 nhạc sĩ nổi tiếng Mạnh Phát, Ngọc Bích phụ trách. Khi đó cô mới 14 tuổi, chưa đủ tuổi để hát phòng trà nên phải trang điểm thật đậm để nhìn già dặn hơn. Cô cũng cho biết thời điểm đó mình chỉ thuộc có 3 ca khúc tủ và hát đi hát lại hàng đêm.
Suốt 1 năm sau đó, ca sĩ Bạch Yến đi hát thêm ở nhiều phòng trà khác, cho đến năm 1957 thì tên tuổi của cô bắt đầu vụt sáng với ca khúc Đêm Đông tại phòng trà Kim Sơn. Tại phòng trà này cô được hát với ban nhạc nổi tiếng của một người Philippines tên là Ely Javier.
Khi chọn hát bài Đêm Đông có giai điệu gốc là tango, Bạch Yến đã nhờ Ely Javier đổi sang slow rock để cô hát, vì cô thấy giai điệu tango không thích hợp với một bài có nội dung buồn tha thiết đến như vậy. Điều đặc biệt là thời điểm đó, điệu slow rock chỉ vừa mới du nhập vào làng nhạc Việt không lâu, và một cô gái mới 15 tuổi chấp nhận thử thách khi tự ý đổi giai điệu cho một ca khúc nổi tiếng đã được sáng tác trước đó hơn 10 năm.
Cô cho biết “Thời đó không có đạo diễn âm thanh hay đạo diễn sân khấu, ban nhạc hòa âm và người làm ánh sáng chỉ làm theo yêu cầu của ca sỹ”.
Bạch Yến cũng là người tự dàn cảnh, đạo diễn cho tiết mục bài hát Đêm Đông của mình. Phòng trà Kim Sơn vốn là một vũ trường, ca sĩ thường hát những bài hát sôi động hoặc các giai điệu phù hợp để khách đến khiêu vũ. Sau khi kết thúc 1 ca khúc trước đó với giai điệu rất sôi động, ồn ã, thì bỗng nhiên âm thanh vũ trường rơi vào im lặng, đèn sân khấu cũng tắt. Trong khi quan khách chưa hiểu chuyện gì đang xảy ra thì bỗng nghe phía sân khấu, từ trong bóng tối, chậm chậm vang lên câu hát:
“Chiều chưa đi màn đêm rơi xuống
Đâu đấy buông lững lờ tiếng chuông
Đôi cánh chim bâng khuâng rã rời
Cùng mây xám về ngang lững trời”
Click để nghe Bạch Yến hát Đêm Đông trước 75
Trong không gian huyền ảo, tiếng hát của cô gái nhỏ Bạch Yến – 15 tuổi – như rơi vào thênh không. Một vệt sáng sân khấu từ từ rọi vào bóng dáng của người nghệ sĩ nhỏ bé, cô đơn….
Tất cả mọi khán giả có mặt đều im phăng phắc để đón nhận từng câu, từng chữ trong một trạng thái rất lạ lẫm. Lạ, đó là vì họ đang ở trong chốn vũ trường lúc nào cũng ồn ào náo nhiệt, nhưng khoảnh khắc đó, tất cả đều lặng im. Là chốn vũ trường nhưng không một ai có ý định bước ra nhảy nhót như bình thường nữa. Hình ảnh người ca nữ lặng lẽ cô đơn trong đêm đông thanh vắng, qua nhịp chậm buồn của điệu slow rock đã gây ấn tượng mạnh đối với khán giả.
Khi giai điệu cuối cùng của bài hát chùng xuống cũng là lúc khán giả đồng loạt đứng lên vỗ tay tán thưởng.
Một ca sĩ chỉ mới 15 tuổi đã mạnh dạn thổi một phong cách mới vào ca khúc cũ, khiến ca khúc thăng hoa, làm nên một hiện tượng chưa từng có. Thời gian sau đó, Đêm Đông là ca khúc được yêu cầu nhiều nhất trong những đêm nhạc mà Bạch Yến góp mặt. Cô cho biết nhiều đêm cô hát đi hát lại bài Đêm Đông tới 4-5 lần vì được yêu cầu quá nhiều.
Sau đó, đã có nhiều ca sỹ đã hát ca khúc Đêm Đông theo cách này, nhưng người tiên phong là Bạch Yến được nhắc đến nhiều nhất. Các phòng trà, các vũ trường liên tục mời Bạch Yến tới hát và cô trở thành ca sĩ đắt show nhất ở Sài Gòn những năm cuối thập niên 1950, đầu 1960.
Khi đang ở đỉnh cao của danh vọng, có trong tay tất cả những gì mà ca sĩ nào cũng phải mơ ước, Bạch Yến đột ngột sang Pháp du học vào cuối năm 1961. Giải thích về điều này, cô nói rằng mình cần phải đi học về nhạc một cách bài bản để nâng cấp cho sự nghiệp của mình, vì những cái cô đã đạt được có thể sẽ sớm tan biến như phù du, chỉ có kiến thức mới là thứ có thể trường tồn. Mặc dù đã là một ngôi sao hạng A ở Việt Nam, nhưng trước cô chỉ hát theo bản năng và năng khiếu có sẵn.
Tại Pháp, cô được hãng dĩa Polydor mời thu âm nhiều ca khúc nhạc Pháp. Sau 2 năm du học, Bạch Yến trở về lại Việt Nam vào cuối năm 1963, tiếp tục biểu diễn ở nhiều nơi. Nhưng chỉ 1 năm sau cô được mời sang Mỹ tham dự show nổi tiếng nhất của nước Mỹ là Ed Sullivan Show. Năm 1964, nhóm nhạc huyền thoại The Beatles lần đầu tiên xuất hiện tại Mỹ cũng trên Ed Sullivan Show và đã thu hút trên 70 triệu lượt người xem, trở thành một trong những chương trình truyền hình ăn khách nhất thời đại. Được Ed Sullivan Show mời là vinh dự cho bất cứ ca sỹ nào trên thế giới và Bạch Yến là người Việt Nam đầu tiên, cũng là duy nhất, được xuất hiện trên show này.
Sau đó, có nhiều nhà sản xuất khác nữa mời Bạch Yến đi show. Ban đầu cô dự tính chỉ sang Mỹ 2 tuần cho Ed Sullivan Show, nhưng rồi đã lưu lạc nơi đất Mỹ đến 12 năm.
Bạch Yến kể lại: “Lúc đó tôi mới thấy mình giống hoàn cảnh cô kỹ nữ trong ca khúc Đêm Đông. Một mình nơi đất khách, nhất là những đêm đi diễn về, cô quạnh trong cái lạnh, trong sự vắng lặng của bóng đêm, thèm nghe một câu tiếng Việt cũng không có được. Buồn lắm”.
Đông Kha
Nguồn: nhacvangbolero.com
