Những người từng sống vào thập niên 1960, 1970 của thế kỷ trước, hầu như ai cũng đã từng nghe nói đến chợ Nancy, nằm ở khu vực giữa Quận Nhứt và Quận Năm, là vị trí gần cầu Nguyễn Văn Cừ ngày nay.

Chợ Nancy được lấy theo tên đường Nancy, nay là đường Nguyễn Văn Cừ. Vào đầu thế kỷ 20, con đường này có 2 đoạn, đoạn 1 từ kinh Tàu Hủ (Bến Chương Dương – Bến Hàm Tử) vô tới ngã tư với đường Trần Hưng Đạo (xưa là Boulevard Galliéni), đoạn 2 là từ ngã tư vô tới ngã 6 Cộng Hòa ngày nay (xưa là công trường Khải Định).

Đoạn 1 ban đầu mang tên đường Tân Hòa (vì đi ngang qua làng Tân Hòa), sau đổi thành tên Pháp là đường Grand Couronné, đoạn thứ 2 được đặt tên là Nancy từ năm 1920.

Ngày 28/11/1952, chính quyền Quốc Gia Việt Nam của quốc trưởng Bảo Đại đổi tên đường Nancy thành đường Khải Định, còn đường Grand Couronné lại đổi tên thành Nancy. Đây cũng chính là đoạn có chợ Nancy.

Dãy nhà trên đường Cộng Hòa (Nancy) ở khu chợ Nancy

Ngày 21/12/1955, chính quyền đệ nhất cộng hòa nhập 2 đoạn này thành 1 và đổi tên thành đường Cộng Hòa. Tuy nhiên sau đó, người ta vẫn quen gọi bùng binh ngay đầu đường là công trường Khải Định, dựa theo tên đường Khải Định cũ. Phải đến vài chục năm sau đó, công trường Khải Định mới được gọi thành Ngã 6 Cộng Hòa, dựa theo tên đường mới là Cộng Hòa.

Ngày 14/8/1975, đường Cộng Hòa đổi tên thành đường Nguyễn Văn Cừ, nhưng tên ngã 6 Cộng Hòa vẫn được giữ nguyên cho đến ngày nay.

Đường Trần Hưng Đạo, phía trước là đường Cộng Hòa, quẹo trái ra chợ Nancy, quẹo phải ra Ngã 6 Cộng Hòa (công trường Khải Định), nơi có trường trung học Petrus Ký

Về khu chợ Nancy, ban đầu nó vốn là một khu chợ tự phát ở ven bờ kinh Tàu Hủ, nên lúc nào cũng nhộn nhịp cảnh trên bến dưới thuyền.

Con đường Nancy nhỏ dần từ đường Galliéni (Trần Hưng Đạo) về phía bờ kinh, cộng với việc tiểu thương buôn bán lấn ra đường, dần dần hình thành một khu chợ. Phía dưới bến Hàm Tử có bến ghe cung cấp hàng nông sản nằm ngay bến sông, còn trên bờ người ta xây nhà lồng mái ngói để tiểu thương bán cá, bên ngoài thì hàng quán mọc lên san sát, kéo dài đến tận ngã tư Trần Hưng Đạo, từ đó chợ Nancy trở thành một trong những ngôi chợ nổi tiếng nhất ở khu vực Quận Nhứt về phía Chợ Lớn.

Ngã tư Trần Hưng Đạo – Cộng Hòa. Bên phải là chợ Nancy

Chợ Nancy nằm ngay chính giữa Quận Nhứt và Quận Năm, một bên là phường Cầu Kho của Quận Nhứt, một bên là phường Chợ Quán của Quận Năm. Khu chợ đã bị giải tỏa vào năm 2008 để xây một cây cầu mới nối Quận 1 với Quận 4, Quận 8. Khu nhà lồng chợ xưa ngày nay trở thành công viên nhỏ dưới chân cầu. Nơi đây vẫn còn nhiều người lao động nghèo tiếp tục buôn thúng bán bưng để mưu sinh.

Cách chợ Nancy khoảng 1km còn có Chợ Cầu Kho, là một ngôi chợ khác, nhưng sau này bị nhầm lẫn với nhau.

Đường Trần Hưng Đạo (Galliéni), đám khói bốc lên từ chợ Nancy trong vụ phiến quân Bình Xuyên năm 1955

Mặc dù cái tên Nancy đã đi vào tiềm thức của nhiều Sài Gòn, nhưng đến nay không một ai biết về nguồn gốc của nó.

Theo nhà văn Mạc Can – một người đã gắn bó từ nhỏ và am hiểu khu vực chợ Nancy, thì cái tên Nancy mà người Pháp đặt tên đường từ năm 1920 có lẽ là tên một người phụ nữ. Đây là cái tên phổ biến ở Pháp, cũng như như tên Cúc, tên Hoa ở xứ Việt. Cho đến nay thì vẫn không ai biết Nancy là ai, không ai còn cất công tìm hiểu nguồn gốc của nó, mà nếu có tìm thì tư liệu từ hơn 100 năm trước cũng đã vùi sâu sau lớp bụi dày của thời gian.

Có ý kiến khác cho rằng cái tên Nancy là tên thành phố ở Pháp, được đặt cho tên con đường ranh giới của Sài Gòn và Chợ Lớn.

Từ đường Galliéni (Trần Hưng Đạo) nhìn về phía đường Nancy. Đám khỏi bốc lên từ chợ Nancy bị cháy năm 1955 vì phiến quân Bình Xuyên

Đông Kha 

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here