Những năm thập niên 1960 là thời vàng son của dĩa nhựa tại miền Nam Việt Nam với hàng chục hãng sản xuất hoạt động, nổi tiếng nhất là Sóng Nhạc, Dĩa Hát Việt Nam, Continental, Dư Âm…
Sang thập niên 1970, với sự ra đời của băng cối và máy magnetophone thì loại dĩa nhựa tại Nam Việt Nam bắt đầu thoái trào, thậm chí hãng dĩa Sóng Nhạc cũng đóng cửa mà không chuyển sang làm băng cối như các hãng khác.
Dĩa nhựa, tên tiếng Anh là vinyl, có nghĩa là nhựa. Tuy nhiên người Việt lại quen gọi các loại dĩa nhạc hình tròn là dĩa than, có thể vì nó màu đen như than.
Từ thập niên 1930 đến thập niên 1950, người Pháp đã mang sang Việt Nam những loại dĩa hát đầu tiên mà người Việt gọi là đĩa đá, vì nó giòn như đá, rớt có thể bị bể. Dĩa chạy được 78 vòng mỗi phút, được làm từ nhựa cánh kiến (shellac). Loại này có 2 kích thước là 10 inch và 12 inch, phát được âm thanh từ 3 đến 5 phút mỗi mặt đĩa. Các loại cổ nhạc của Việt Nam được thu âm lần đầu tiên vào loại dĩa đá này, có máy phát được quay bằng tay chứ không chạy bằng điện.
Từ thập niên 1950, tại Việt Nam bắt đầu có loại dĩa 45 vòng và 33.3 vòng mỗi phút, làm bằng chất liệu nhựa PVC (vinyl).
So với loại dĩa 78 vòng thì dĩa nhựa vinyl này có nhiều ưu thế hơn, chất liệu bền hơn và thời lượng sử dụng cao hơn do tốc độ quay chậm, phát được nhiều bài hát hơn. Vì vậy người ta hay gọi loại dĩa mới này là LP vinyl (long playing vinyl – dĩa nhựa phát được thời gian dài).
Đây cũng là loại dĩa nhạc phổ biến nhất tại miền Nam Việt Nam thập niên 1960.
Dĩa nhựa 45 vòng có kích thước nhỏ, chỉ 7 inch và phát được khoảng 7 phút mỗi mặt đĩa, thường chỉ chứa được 4 bài nhạc Việt Nam trong mỗi dĩa (2 bài mỗi mặt).
Còn dĩa nhựa 33.3 vòng kích thước 12 inch, đạt được thời gian 23 phút mỗi mặt, có thể phát được 8 bài nhạc Việt mỗi dĩa, gấp đôi dĩa 45 vòng.
Sang thập niên 1970 là thời kỳ hoàng kim của loại máy phát magnetophone và băng magnetic, người Việt quan gọi là băng cối (băng ma nhê) và máy Akai (là nhãn hiệu của loại máy phát phổ biến nhất). Thế mạnh lớn nhất của loại băng này là chứa được số lượng bài hát nhiều hơn so với dĩa nhựa, với khoảng 20 bài mỗi băng, hơn gấp đôi so với dĩa nhựa 33.3 vòng.
Điểm chung của 2 loại dĩa nhựa và băng cối này là âm thanh analog có độ phân giải cao, được giới chơi nhạc khó tính đánh giá ưa chuộng vì âm thanh trung thực.
Sang thập niên 1980, sự ra đời của CD và âm thanh kỹ thuật số (digital) với sự lưu trữ vượt trội, tiện dụng đã gần như bắt đầu cho một hồi kết cùa các loại băng, dĩa analog.
Từ thập niên 2000, sự ra đời của internet đã làm cho âm thanh analog đi vào dĩ vãng, không còn mấy người nhắc tới. Tuy nhiên trong giới chơi nhạc thì analog vẫn âm thầm tồn tại.
Đến vài năm vừa qua, các loại dĩa nhựa, LP vinyl đã bừng sống dậy, giới chơi nhạc analog hoạt động mạnh mẽ hơn. Nhiều ca sĩ Việt Nam ở trong nước và hải ngoại đã phát hành nhạc mới hoặc re-master các bản thu âm cũ thành dĩa nhựa một cách chính thức. Trước đó cũng đã có nhiều dĩa LP vinyl các bài hát của các ca sĩ nổi tiếng cũng được giới chơi nhạc phát hành không chính thức.
LP vinyl hướng tới một phân khúc hẹp của thị trường, dành cho giới chơi nhạc khó tính, và rất kén khán giả vì không phải ai cũng có điều kiện sắm một đầu phát vinyl để nghe nhạc.
Chi phí sản xuất LP vinyl cũng khá cao, giá thành từ 750.000 đến 1.5 triệu đồng, lại phát hành với số lượng giới hạn, nên giá bán cũng không dưới 2 triệu đồng mỗi dĩa.
Những người chơi nhạc analog không phải chỉ là những người “hoài cổ”, mà còn là những người ưa chuộng loại âm thanh trung thực, sống động. Bởi vì theo lời của 1 người chơi nhạc analog lâu năm, nghe một cuốn băng cối hay dĩa nhựa với một dàn âm thanh chuyên dụng thì sẽ có cảm giác giống như là đang được nghe trực tiếp ca sĩ hát live, cho dù đó là âm thanh được thu từ hơn nửa thế kỷ trước.
Được biết trong tháng 5/2020 này, ca sĩ Khánh Ly cũng vừa phát hành lại LP vinyl các bài hát trong CD Ca Khúc Da Vàng mà cô thu âm hồi năm 1995, được một nhạc sĩ người Mỹ re-master. Đây là dĩa hát kỷ niệm 50 năm ngày mát hành băng nhạc Khánh Ly – Hát Cho Quê Hương Việt Nam vào những năm cuối thập niên 1960, đầu thập niên 1970 tại Sài Gòn.
Những quý vị khán giả nào muốn sở hữu dĩa nhạc này có thể liên lạc Khánh Ly Productions: www.khanh-ly.com, hoặc gọi trực tiếp số 562.213.5484
Trích đoạn ngắn trong dĩa nhựa Ca Khúc Da Vàng của Khánh Ly mới phát hành.
Video: Nguyễn Lập Hậu
Bài: Đông Kha
Nguồn: nhacvangbolero.com
—-
Toàn bộ bài viết được đăng trên nhacvangbolero.com hoàn toàn thuộc bản quyền của nhacvangbolero.com, đề nghị ghi rõ nguồn khi copy để tránh những sự cố vế khiếu nại bản quyền. Xin cám ơn
