Đầu thập niên 1960, ở Sài Gòn xuất hiện một chàng trai người Chăm rất mê hát, vừa rời quê ở Ninh Thuận để lên Sài Gòn sinh sống và nuôi dưỡng niềm đam mê của mình. Sau khi trải qua thời gian dài mưu sinh với nhiều công việc khác nhau, chàng trai tuổi chưa tròn 20 quyết định tham gia cuộc thi tuyển lựa ca sĩ của đoàn văn nghệ Biệt Chính và giành được danh hiệu “Nam ca sĩ xuất sắc nhất”. Đó là người sau này trở thành 1 trong 4 tứ trụ của nhạc vàng: Chế Linh.
Sự nghiệp ca hát của Chế Linh trong thời gian ban đầu không phải là dễ dàng. So với các nữ đồng nghiệp khác nhỏ tuổi hơn, Chế Linh nổi tiếng khá muộn. Sau khi đạt giải cuộc thi tuyển lựa ca sĩ, ông đi theo đoàn hát Biệt Chính cùng với các nhạc sĩ như Trúc Phương, Châu Kỳ, Bằng Giang,… Tuy nhiên 2 năm sau đó thì đoàn văn nghệ Biệt Chính tan rã, các nhạc sĩ khác đều trở lại Sài Gòn, riêng Chế Linh quyết định ở lại Biên Hòa vì nghĩ rằng mình chưa có tên tuổi, có trở lại Sài Gòn cũng khó cạnh tranh lại các đàn anh trong nghề khác.
Ông đến vùng núi Bửu Long ở Biên Hòa để chở đá thuê và luyện thanh khi rảnh rỗi, cũng tại đây ông đã kết thân với 1 nhạc sĩ khác từng làm việc cùng trong Biệt chính đoàn, cùng có quyết định ở lại Bửu Long, đó là nhạc sĩ Bằng Giang. Từ đó họ cùng nhau sáng tác những ca khúc nhạc vàng nổi tiếng với bút danh chung là Tú Nhi – Bằng Giang, đó là Đêm Buồn Tỉnh Lẻ, Mưa Buồn Tỉnh Lẻ, Bài Ca Kỷ Niệm, Đoạn Tái Bút…
Những bài hát này đều được sáng tác ở một tỉnh lẻ là Biên Hòa, trong thời điểm Chế Linh chỉ mới chập chững vào nghề sáng tác, nên phần nhạc được Bằng Giang viết, còn phần lời thì của Tú Nhi (bút danh khi viết nhạc của Chế Linh) viết hoàn toàn.
Trong đó, bài hát đầu tiên được 2 nhạc sĩ hợp soạn là Đêm Buồn Tỉnh Lẻ, được viết cho tâm sự của người lính, là một người bạn của Chế Linh. Hoàn cảnh sáng tác của bài này được ông kể lại: Một hôm đi thăm một người bạn đóng quân ở Long Khánh, người này về không về được nên gửi lời thăm người yêu ở Sài Gòn. Thấu hiểu hoàn cảnh của bạn, Chế Linh đã viết những lời nhạc đầu tiên trong sự nghiệp của mình:
Đã lâu rồi đôi lứa cách đôi nơi tơ duyên xưa còn hay mất
Mái trường ơi em tôi còn học nữa hay ra đi từ độ nào
Ngày xưa đó ta hay đón dìu nhau đi trên con đường lẻ loi
Mấy năm qua rồi em anh không gặp nữa
Bao yêu thương và nhớ anh xin chép nên thơ
vào những đêm buồn…
Bài hát nói về một chuyện tình rất phổ biến thời đó: Đôi bạn cùng ở chung dưới mái trường năm xưa, đã bao lần chung lối và cùng đón dìu nhau trên quãng đường vắng, tình yêu bắt đầu e ấp những lời đầu tiên. Nhưng khi non sông lên tiếng gọi, người trai gác bút nghiên để thành kiếp chinh nhân.
Click để nghe Chế Linh hát Đêm Buồn Tỉnh Lẻ
Mưa, mưa rơi từng đêm
Mưa triền miên trên đồn khuya
Lòng ai thương nhớ vô biên
Anh, anh thương ngày đó em nhìn anh mắt hoen sầu
Không nói nên câu giã từ
Mong anh mong làm sao cho tình duyên không nhạt phai
Theo năm tháng thoáng qua mau
Yêu, yêu em nhiều lắm
Nhưng tình ta vẫn không thành khi núi sông còn điêu linh
Cơn mưa đêm nay trên tiền đồn gợi buồn cho người lính càng thêm xót xa chạnh lòng nhớ về năm cũ, khi người yêu mắt hoen ướt và nghẹn ngào không nói nên lời. Những hình ảnh gặp nhau sau cùng đó vẫn từng giờ từng phút hằn sâu trong trí nhớ của người lính miền xa. Nhưng dù có thương nhớ bao nhiêu đi nữa thì tình yêu cũng đành tạm gác qua vì núi sông vẫn còn điêu linh.
Sống kiếp chinh nhân ngày đêm phải đối đầu với hiểm nguy nhưng anh lính vẫn luôn lạc quan mơ về một ngày quê hương tan chinh chiến, đặc biệt là không bao giờ quên dệt mơ ước tơ duyên được đẹp đôi vào mai sau.
Ở phương này vui kiếp sống chinh nhân nhưng không quên dệt mơ ước
Ước ngày nao quê hương tàn chinh chiến cho tơ duyên đượm thắm màu
Và phương đó em ơi có gì vui xin biên thư về cho anh
Nhớ thương vơi đầy, đêm nay trên đồn vắng
Thương em anh thương nhiều lắm, em ơi biết cho chăng
Tỉnh lẻ đêm buồn…
Vào thời điểm ca khúc này ra đời là khoảng năm 1961, chưa có nhiều tác phẩm nhạc vàng có giai điệu bolero, rhumba… nhẹ nhàng, thổn thức, mặc dù khán giả của dòng nhạc này là là rất nhiều với đa số công chúng thuộc tầng lớp bình dân, đại chúng. Nắm bắt được thị hiếu đó, ca sĩ Chế Linh đã chuyên tâm đi theo dòng nhạc này và sáng tác những ca khúc đại chúng để phù hợp với giọng hát mang tính nỉ non tâm sự của mình. Với hướng đi đó, Chế Linh đã thành công vang dội, trở thành 1 trong những giọng ca có nhiều ảnh hưởng nhất của dòng nhạc vàng miền Nam cho đến nay. Ngoài việc tự sáng tác những ca khúc này, Chế Linh còn “đặt hàng” các nhạc sĩ khác như Trúc Phương, Châu Kỳ… để viết ra những ca khúc hợp với chất giọng nức nở của mình.
Đêm Buồn Tỉnh Lẻ là ca khúc đầu tiên và mang đặc trưng của xu hướng âm nhạc đó: Dễ nghe, dễ hiểu, dễ đi vào lòng của đại chúng nghe nhạc, cũng là ca khúc đầu tiên đã đưa tên tuổi Chế Linh đến với công chúng nghe nhạc trong suốt 60 năm qua.
Đông Kha
Nguồn: nhacvangbolero.com
