Em có nhớ căn nhà xưa bên khu vườn cải
Nơi những sớm mai nằm nghe
Nắng ròn trên mái…
Đó là những lời hát đầu tiên trong bài hát Căn Nhà Xưa của nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn, được ca sĩ Khánh Ly giới thiệu lần đầu vào thập niên 1990, sau đó nam ca sĩ Tuấn Ngọc đã hát lại vào năm 2001 trong CD các ca khúc Nguyễn Đình Toàn mang tên Tôi Muốn Nói Với Em.
Có lẽ do giọng hát của Tuấn Ngọc quá trầm, và do nốt của chữ “cải” quá thấp, nên chữ này nghe thành “vườn cài”, nhiều người đã nhầm thành “vườn cà”.
Màu hoa cà thì đã từng xuất hiện trong nhạc, nhưng có lẽ “hoa cải” lần đầu tiên cũng là lần duy nhất được đưa vào nhạc bằng một bài hát phảng phất nỗi buồn vọng cố hương của nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn.
Vườn hoa cải đẹp vàng rực này ít thấy ở trong Nam, mà thường gắn liền với xứ lạnh, hoặc ở các vùng lạnh miền Bắc bộ. Có thể căn nhà xưa kỷ niệm của nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn ở vùng quê Bắc Ninh, là quê hương của ông trước khi di cư năm 1954.
Cô Nguyễn Đình Phượng Uyên, con gái của nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn cho biết xuất xứ của bài hát này:
“Bài Căn Nhà Xưa bố tôi từng viết tặng mẹ đúng vào ngày sinh nhật mẹ tôi. Lời của bài hát đó đều nói về thuở ban đầu hai ông bà gặp nhau. Nhưng mẹ tôi không nhớ gì cả vì bà bị bệnh mất trí nhớ (Alzheimer) nên tôi cảm thấy đau lòng.”
Chúng ta cùng nghe lại kỷ niệm về căn nhà xưa của vị nhạc sĩ đáng kính năm nay đã ngoài 80, vẫn luôn hoài chung thủy với một cuộc tình…
Click để nghe Tuấn Ngọc hát
Em có nhớ căn nhà xưa bên khu vườn cải
Nơi những sớm mai nằm nghe
Nắng ròn trên mái.
Ở đó có những lũ sên bò quanh
những vết nức rêu tường xanh
Ở đó có lá cuốn dây ngoài song
có gió mát đêm bình yên
có những tiếng chuông gần lắm
pha hòa tiếng cầu kinh
ngân nga vang qua sân giáo đường
từng ngày nghe đã quen
Ở đó có những tháng năm buồn tênh
khốn khó quyết nuôi tình duyên
đã trốn thoát qua nhiều phen
Ở đó ngó thấy nghĩa trang kề bên
có tiếng khóc hơi đèn nhang
có những sớm em tìm đến
với những đóa hồng khép nép giữa vòng tay ôm
Nghe sau lưng em có chiếc lá mừng
đã đổi màu xanh lấy hương nồng.
Căn nhà năm xưa của nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn hiện lên đầy rêu phong, hằn sâu những dấu tích thời gian và cả những u hoài của cuộc sống. Nhạc sĩ đã nhớ rất rõ từng chi tiết nhỏ: Những lũ sên bò quanh nhà, vết nứt rêu xanh, có hoa lá cuốn bên song cửa. Ở đó có thể nghe được tiếng chuông giáo đường, và nếu nhìn qua một quãng không xa thì lại thấy có nghĩa trang buồn, đêm ngày nghe tiếng khóc than tiễn đưa nhau.
Ở căn nhà xưa này, tuy buồn bã nhưng đã lưu dấu nhiều kỷ niệm không thể nào quên, đã từng trải qua những tháng năm buồn tênh nhưng cũng có khoảnh khắc sáng ngời: người yêu tìm đến với những vòng tay ôm.
Ở cuối bài hát là một hình ảnh được ẩn dụ rất hay của nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn (đồng thời cũng là nhà thơ, nhà văn): Người thiếu nữ kia ví như là chiếc lá, nguyện đổi màu xanh để lấy hương nồng, rũ áo xanh ngày trinh nguyên để đối lấy hương nồng tình ân ái. Hình ảnh đó gợi nhớ đến những cánh lá trà mọc đầy trên thảo nguyên xanh, khi màu xanh thì không có hương thơm, nhưng khi đã khô úa thì rất thơm nồng:
Nghe sau lưng em có chiếc lá mừng
đã đổi màu xanh lấy hương nồng.
Bài hát này đã gây xúc động mạnh với người nghe nhạc khoảng đầu thập niên 2000, đặc biệt là với nhiều người đã từng được ở dưới căn nhà xa xôi thành thị năm xưa và in hằn những vết thời gian. Nghe lại nhạc của Nguyễn Đình Toàn, cứ ngỡ là ông đang viết về chính căn nhà kỷ niệm của mình.
Bài: Đông Kha
Nguồn: nhacvangbolero.com
