Nhạc sĩ Tâm Anh và bài hát Phố Đêm – Lặng lẽ những năm cuối đời

09/10/2019

Nhắc đến nhạc sĩ Tâm Anh, người ta sẽ nhớ đến ngay bài hát Phố Đêm, và ngược lại. Thực ra Tâm Anh còn nhiều bài nhạc vàng nổi tiếng khác mà người yêu nhạc vẫn còn nhớ đến và yêu mến, đặc biệt là cụm bài hát Chuyện Tình:

Chuyện tình không dĩ vãng
Chuyện tình không đam mê
Chuyện tình không đoạn kết
Chuyện tình không hối tiếc
Chuyện tình không suy tư

…

Với một người nhạc sĩ, chỉ cần bấy nhiêu bài hát nổi tiếng là đã quá đủ để lưu danh thiên cổ.

Nhạc sĩ Tâm Anh sinh năm 1948, tuổi đời khá trẻ so với thế hệ nhạc sĩ trước năm 75. Ông còn nhỏ tuổi hơn cả ca sĩ Phương Dung, Hoàng Oanh, và chỉ xấp xỉ tuổi của Thanh Tuyền, Giao Linh. Tâm Anh qua đời lặng lẽ vào ngày 17 tháng 6 năm 2006, lặng lẽ như chính cuộc đời của ông thời kỳ sau năm 1975. Trong các hoạt động văn nghệ trong nước và hải ngoại, hầu như không thấy bóng dáng của người nhạc sĩ nổi tiếng với ca khúc Phố Đêm này. Vì vậy đôi dòng tiểu sử của ông chỉ tìm được rất ít trên mạng.

Theo trang web wiki, nhạc sĩ Tâm Anh tên thật là Trần Công Tâm, sinh ra tại Sài Gòn, sinh sống ở đây cả trước và sau năm 1975, và qua đời ở Vĩnh Long.

Sáng tác đầu tay của nhạc sĩ Tâm Anh là bài Phố Đêm năm 1968 (khi tác giả mới 20 tuổi), cũng là bài hát nổi tiếng nhất trong sự nghiệp sáng tác của ông. Năm 1970, khi mới 22 tuổi, nhạc sĩ Tâm Anh thực hiện 12 băng nhạc chủ đề Nghệ Thuật (thường gọi là Băng Nhạc Tâm Anh) và gây được tiếng vang, lăng xê được nhiều bài hát và các ca sĩ thời đó. Chủ đề của 12 băng nhạc này như sau:

Nghệ Thuật 1: Những Chuyện Tình Không Đoạn Kết
Nghệ Thuật 2: Những Chuyện Tình Không Dĩ Vãng
Nghệ Thuật 3: Những Chuyện Tình Không Hối Tiếc
Nghệ Thuật 4: Những Chuyện Tình Không Suy Tư
Nghệ Thuật 5: Những Chuyện Tình Không Đam Mê
Nghệ Thuật 6: Nhạc Chọn Lọc
Nghệ Thuật 7: Máu Và Nước Mắt
Nghệ Thuật 8: Quê Hương và Chiến Tranh
Nghệ Thuật 9: Nghệ Thuật Tất Niên 1971
Nghệ Thuật 10: Nhạc Tuyển Tâm Anh
Nghệ Thuật 11: Nhạc Hòa Tấu Khiêu Vũ
Nghệ Thuật 12: Quê Hương và Hòa Bình

Băng Nhạc Tâm Anh năm 1970

Năm 1974, nhạc sĩ Tâm Anh còn kết hợp cùng nhạc sĩ Tuấn Khanh (tác giả Chiếc Lá Cuối Cùng) để thực hiện băng nhạc Tuấn Khanh, nhưng không mấy thành công. Chủ đề này thực hiện được 3 băng nhạc thì dừng lại vì biến cố 1975.

Sau thời điểm đó, cũng giống như toàn bộ nhạc sĩ miền Nam, nhạc sĩ Tâm Anh sống âm thầm, không sáng tác nữa cho đến khi qua đời năm 2006. Trước đó 1 năm (2005), người ta có lần thấy nhạc sĩ Tâm Anh xuất hiện 1 lần trên báo chí khi ông gởi đơn khiếu nại ca sĩ nhạc trẻ nổi tiếng tên H vì ca sĩ này hát bài Phố Đêm của ông, nhưng lại đề tên tác giả bài hát này là Nguyễn Tuấn Kiệt.

Theo báo chí cách đây 14 năm thì thực chất của vấn đề này là ca sĩ muốn lách luật, vì bài hát Phố Đêm không được cấp phép phát hành ở trong nước vào thời điểm đó (2005), có lẽ vì câu hát: “Tuy LÍNH CHIẾN xa nhà mà vẫn luôn yêu đời…”.

Lúc đó nhạc sĩ vô danh có tên là Nguyễn Tuấn Kiệt cũng có sáng tác một bài hát đặt tên là Phố Đêm, nên ca sĩ H đã hát bài Phố Đêm của Tâm Anh, nhưng điền tên tác giả Nguyễn Tuấn Kiệt để qua cửa kiểm duyệt. Đồng thời ca sĩ này cũng đổi lại một số chỗ trong lời bài hát, đặc biệt là câu: “NĂM THÁNG CÁCH xa nhà mà vẫn luôn yêu đời…”.

Sau khi nhạc sĩ Tâm Anh lên tiếng về việc bài hát của ông nhưng bị hát không xin phép, lại đổi tên tác giả, đổi cả lời hát, ca sĩ đã phải thay thế bài hát Phố Đêm bằng bài hát Thương Hoài Ngàn Năm trong CD ở lần tái bản sau đó. Đồng thời ca sĩ này đã gửi lời xin lỗi tới nhạc sĩ Tâm Anh như sau: “Nhân đây, xin nhạc sĩ Tâm Anh lượng thứ, do sự non trẻ nên tôi đã không kiểm chứng lại tên tác giả của ca khúc trên”.

Xin đăng lại nguyên văn thư khiếu nại của nhạc sĩ Tâm Anh hồi 14 năm trước:

Tôi tên là: Trần Công Tâm, biệt hiệu: Nhạc sĩ Tâm-Anh
Sinh ngày 29/7/1948 tại Sài Gòn

Là tác giả nhạc phẩm Phố Đêm do chính tôi sáng tác và in phát hành vào năm 1968 theo giấy phép số 2591/BTT/NBC/PHNT ngày 19/10/1968 và hợp đồng thâu thanh vào đĩa hát Sóng nhạc số 00570 ngày 21/11/1968 và do ca sĩ Bạch Lan Hương ghi âm vào đĩa.

Từ năm 1968 đến nay, trên 37 năm, bản nhạc Phố Đêm này được rất nhiều ca sĩ và nhiều hãng băng đĩa nhạc trong và ngoài nước ghi âm, nhưng hầu hết đều tôn trọng người sáng tác là ghi rõ tên Tâm Anh ngay sau bản nhạc Phố Đêm.

Hôm nay, tôi được biết album Đàm Vĩnh Hưng – Tình ca 50 do Lạc Hồng audio – video đã sản xuất và vừa phát hành theo GP số 477/QĐ-PH-SVHTT cấp ngày 28.11.2005, người thực hiện ĐVH Production&PIG’S Family, và ở mục 9 có bài Phố Đêm với tên một tác giả khác. Tác phẩm của tôi đã bị sửa nhiều ca từ để ghi âm như: năm tháng cách xa nhà (thay vì tuy lính chiến xa nhà) và vai áo bạc phai màu (thay vì chinh chiến từ lâu rồi)… Đã vậy còn in tờ bướm kèm theo đĩa ghi toàn bộ lời ca cũ, nhưng sai ý của người sáng tác (theo trong dấu ngoặc) như: khi nhở (ghi nhớ), mây đêm (đen), ngàn lời (ngàn người), lạc loài hương (thương) yêu, giá lạnh ướt mềm (thêm).

Vì vậy, tôi buộc lòng làm đơn này kính yêu cầu quý cơ quan chức năng xem xét thu hồi hoặc chỉnh sửa lại album Tình ca 50 do ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng thực hiện, và có hướng xử lý việc vi phạm tác quyền này.

Kính chào và trân trọng cám ơn!
Kính đơn,
Trần Công Tâm
Nhạc sĩ Tâm-Anh