Lúc sinh thời, cố nhạc sĩ Trần Thiện Thanh đã nói rằng: “Hầu hết những sáng tác của tôi đều viết cho những người bạn thân đã nằm xuống. Chính những sự hy sinh đó đã tạo ra niềm cảm hứng để sáng tác nhạc, chứ không vì bất kỳ mệnh lệnh hay chỉ thị nào của chính quyền”.
Nhạc sĩ Nhật Trường – Trần Thiện Thanh là một người lính thuộc phòng tâm lý chiến, không trực tiếp đối mặt với kẻ thù trên chiến địa. Tuy nhiên ông đã sáng tác rất nhiều ca khúc nói về tâm tình của người lính rất chân thật và đều là những bài hát được người lính yêu mến. Nhạc lính của Trần Thiện Thanh rất sống động, giàu cảm xúc, bởi vì câu chuyện trong nhạc của ông đều có thật, lấy cảm hứng từ cuộc đời những người hùng mà sử sách đã nêu tên, hoặc từ lời tâm sự của những người bạn lính khi ra trận.
Những ca khúc “anh hùng ca” tiêu biểu của nhạc sĩ Trần Thiện Thanh là Người Ở Lại Charlie, viết cho đại tá dù Nguyễn Đình Bảo, Anh Không Chết Đâu Em để tặng cho Đại úy Nguyễn Văn Đương, bài Bay Lên Cao, viết cho Đại úy phi công Trần Thế Vinh. Ca khúc Tình Thiên Thu Của Nguyễn Thị Mộng Thường được viết dựa trên những dữ kiện có thật vào đầu thập niên 1970. Viết cho chính bản thân mình, Trần Thiện Thanh có bài 16 Trăng Tròn và Biển Mặn. Viết về những người bạn, Trần Thiện Thanh có bài Bắc Đẩu, viết cho Đại úy Thiết giáp Nguyễn Ngọc Bích, và bài ca bất hủ Rừng Lá Thấp viết cho Đại úy Vũ Mạnh Hùng…
Click để nghe Nhật Trường hát Rừng Lá Thấp
Trong những chân dung bi tráng đó, có lẽ sự hy sinh của người bạn thân, đại úy Trần Duy Phước, đại đội trưởng thuộc tiểu đoàn 9 Nhảy Dù năm 1969 đã để lại vết thương to lớn nhất trong lòng nhạc sĩ Trần Thiện Thanh. Họ là đôi bạn rất thân, thậm chí đại úy Phước còn ghép tên 2 người để làm danh hiệu truyền tin. Nhạc sĩ Trần Thiện Thanh đã lấy tâm sự của Trần Duy Phước để viết thành ca khúc Phút Giao Mùa, nói thay nỗi lòng của người bạn trong một phiên gác đêm giao thừa, nhớ về người yêu và những thanh bình trong ngày tháng cũ. Trong phần đề tựa bài hát khi phát hành nhạc tờ, nhạc sĩ ghi: Tặng Phước, Ch\Đ 3 ND.
Click để nghe Nhật Trường hát Phút Giao Mùa
Khi đại úy Trần Duy Phước hy sinh ở Tây Ninh, Trần Thiện Thanh đã khóc bạn mình với ca khúc Giấc Ngủ Trên Đồi Xanh, là bài hát mở đầu cho những ca khúc huyền sử ca về đời lính.
Một người bạn lính khác đã đi vào nhạc của Trần Thiện Thanh rất bi hùng, đó là Thiếu úy Trần Công Thọ, cũng là hôn phu của ca sĩ Như Thủy, là em gái của Trần Thiện Thanh. Ca sĩ Như Thủy hát trong ban tứ ca Nhật Trường trước năm 1975, còn Trần Công Thọ là sĩ quan tốt nghiệp khóa 20 trường Võ Bị Đà Lạt, đã hy sinh năm 1966 ở trận sát vành đai Sài Gòn, thuộc Đức Hòa, tỉnh Hậu Nghĩa, nay là tỉnh Long An. Có thông tin cho rằng trước đó 1 năm (1965) nhạc sĩ Trần Thiện Thanh đã viết Tạ Từ Trong Đêm để nói về sự lưu luyến của đôi uyên ương Trần Công Thọ – Trần Thị Như Thủy trước khi người trai lên đường khoác áo chinh nhân. Bài hát đã được giải ca khúc yêu thích nhất năm 1965 do độc giả báo chí bình chọn.
Click để nghe Phương Dung hát Tạ Từ Trong Đêm
Năm 1966, nghe tin người bạn, cũng là em rể của mình không còn nữa, ngậm ngùi trước mối duyên ngắn ngủi của em gái Như Thủy, nhạc sĩ Trần Thiện Thanh đã mượn tựa đề tiểu thuyết nổi tiếng của nhà văn Văn Quang để sáng tác bài Chân Trời Tím – nói thay cho tâm sự của người bạn mình:
Anh biết em, em mơ về nơi chân trời tím
Nghe đáy tim mơ ước khi ta tròn đôi
Nhưng anh biết muôn đời muôn kiếp sau
Anh với em không hề đến gần nhau…
Trong lời đề tựa bài hát này trên tờ nhạc, tác giả ghi: “Cho Thọ và N.Th”.
Click để nghe Thanh Lan hát Chân Trời Tím
Cũng trong niềm tiếc thương thiếu úy Trần Công Thọ, nhạc sĩ Trần Thiện Thanh đã viết 1 ca khúc khác để tưởng nhớ, cũng như nói thay lời Trần Công Thọ đối với Như Thủy, đó là bài Lời Cho Người Yêu Nhỏ, viết về một khát vọng đã không thể nào có được:
Nếu một mai khi hòa bình
Anh sẽ dìu em qua lối xưa
Cho từng ngón tay đan lại
Ái ân ngọt mềm
Dù mưa qua vùng giá rét
Trời xanh trong lòng đôi ta
Mình yêu nhau như khi vừa mới biết nghe em…
Bài hát này, đặc biệt được ca sĩ Như Thủy hát trước năm 1975, hát cho tâm sự của chính mình. Mời các bạn nghe lại sau đây:
Click để nghe Như Thủy hát Lời Cho Người Yêu Nhỏ
Đông Kha
Nguồn: nhacvangbolero.com
