Tuyển chọn 100 tấm ảnh màu đẹp nhất của Sài Gòn xưa

Bộ sưu tập những tấm ảnh màu đẹp nhất của Sài Gòn trước năm 1975, được tuyển chọn từ hàng ngàn tấm ảnh xưa.

Sau khi người Pháp hạ thành Gia Định và đặt sự đô hộ lên vùng đất này chính thức từ năm 1862, họ đã quy hoạch và xây dựng thành phố Sài Gòn theo kiểu mẫu từ Paris, từ đó Sài Gòn được mệnh danh là Hòn ngọc viễn đông với hàng loạt công trình lộng lẫy được dựng lên ở khu vực trung tâm. Cho đến năm 1975, vùng ven Sài Gòn vẫn có rất nhiều những khu phố nghèo và tràn ngập người nhập cư tránh nạn, tuy nhiên ở khu vực trung tâm thì vẫn thể hiện được sự phồn hoa rực rỡ, có thể thấy điều đó qua loạt ảnh sau đây:

Hình chụp trung tâm Quận Ba Sài Gòn của tác giả William S. Fabianic. Đây là đường Phan Đình Phùng (nay là đường Nguyễn Đình Chiểu) lúc còn cho lưu thông 2 chiều. Đoạn trong hình là ngã tư Phan Đình Phùng và Trương Minh Giảng (nay là Trần Quốc Thảo).

–

Một góc ảnh đường Tự Do thập niên 1960. Đườnɡ Catinat (sau này đổi tên thành đường Tự Do, nay là đường Đồng Khởi) đã đượᴄ nɡười Pháp thiết lập nɡay từ lúᴄ họ bắt đầu quy hᴏạᴄh νà xây dựnɡ Sài Gòn thành một đô thị kiểu phươnɡ Tây từ thập niên 1860, νà là ᴄᴏn đườnɡ đượᴄ tránɡ nhựa đầu tiên ᴄủa Sài Gòn. Sau đó khônɡ lâu, nó nhanh ᴄhónɡ trở thành trunɡ tâm sinh hᴏạt thươnɡ mại ᴄủa thành phố.

–

Đại lộ Thống Nhứt, con đường rộng rãi và thoáng mất bậc nhứt Sài Gòn với nhiều cây xanh, đi từ Thảo Cầm Viên, qua Vương Cung Thánh Đường, xuyên qua lòng Công viên Thống Nhứt để chạy thẳng vào dinh Độc Lập. Sau 1975, con đường này mang tên 30 Tháng Tư, sau đó đổi tên thành Lê Duẩn cho đến nay.

–

Nhà Hát, Opera House được người Pháp xây đầu thế kỷ 20. Đến năm 1955, được chánh quyền Đệ Nhứt Cộng Hòa trưng dụng để làm tòa nhà Quốc Hội. Sau khi chánh quyền Ngô Đình Diệm sụp đổ, Quốc Hội bị giải tán trong thời kỳ quân quản 1963 đến 1967. Thời gian này Opera House được gắn cái biển là Nhà Văn Hóa như trong hình bên trên, được chụp vào năm 1964.

Sau năm 1967, nền Đệ Nhị Cộng Hòa được thành lập, cuộc Tuyển cử năm đó đã bầu lên quốc hội chính quy. Khác với nền Đệ Nhất Cộng hòa, Quốc hội lần này chia thành hai viện: Thượng viện và Hạ viện. Từ đó tòa nhà Opera House được đặt làm trụ sở Hạ Nghị Viện, còn Thượng Nghị Viện được đặt ở Hội Trường Diên Hồng.

Sau năm 1975, tòa nhà này trở lại với công năng ban đầu là một nhà hát, nơi trình diễn nghệ thuật.

–

Nhà BOQ ở đường Hai Bà Trưng năm 1965. BOQ là Bachelor Officer Quarters, là bản doanh dành cho các sĩ quan Mỹ độc thân. Nhà này vốn là khách sạn Brink Hotel, sau năm 1965 được sử dụng làm trú quán cho các sĩ quan Mỹ.

Ngoài các BOQ thì còn có BEQ (Bachelor Enlisted Quarters) là bản doanh dành cho các binh sĩ độc thân. Theo thống kê, chỉ riêng vùng Sài Gòn – Gia Định có hơn 100 BOQ và BEQ.

–

Nữ sinh trường Lê Văn Duyệt đi học về ngang qua Lăng Ông (lăng của Đức Thượng Công Lê Văn Duyệt) ở Bà Chiểu, tỉnh Gia Định.

Hình chụp Công trường Mê Linh năm 1965. Thời VNCH, nơi giao lộ này được đặt tên là Công Trường Mê Linh, và con đường dẫn từ chỗ này về đến Phú Nhuận được đặt tên là Hai Bà Trưng, là 2 vị nữ anh hùng dân tộc đã đặt kinh đô tại Mê Linh. Cùng hướng ra Công trường Mê Linh còn có đường Thi Sách, là tên của phu quân Trưng Trắc.

Từ năm 1962, ở vị trí công trường này có xây dựng một tượng đài Hai Bà Trưng, nhưng chỉ 1 năm sau đó bị đập bỏ để xây dựng tượng đài Trần Hưng Đạo vẫn còn đến ngày nay.

Khu vực Công trường Mê Linh này có lịch sử từ lâu đời. Khoảng đất có hình bán nguyệt này đã xuất hiện trong bản đồ Sài Gòn năm 1862, cũng là năm Pháp chính thức nắm toàn quyền tỉnh Gia Định và bắt đầu quy hoạch thành phố Sài Gòn. Những con đường xung quanh khu vực này đã có từ trước khi người Pháp đến.

Từ khoảng năm 1877, vị trí này có bức tượng của Thủy sư đề đốc Pháp là Charles Rigault de Genouilly, nên công trường được đặt tên là Rigault de Genouilly. Cái tên này tồn tại đến năm 1955 thì đổi tên thành Công trường Mê Linh cho đến nay.

–

Hình ảnh chợ Bến Thành hơn nửa thế kỷ trước. Ngôi chợ được xây từ năm 1912 và vẫn còn cho đến nay. Chợ Bến Thành khánh thành 1914, nhờ vào sự góp vốn của công ty Hui Bon Hoa do những người con của Chú Hỏa điều hành. Xung quanh chợ Bến Thành ngày nay vẫn còn những dãy nhà cũ xây cùng thời với chợ Bến Thành vốn thuộc sở hữu của gia tộc Hui Bon Hoa.

Không lâu sau khi được khánh thành, chợ Bến Thành mới đã trở thành biểu tượng của thành phố Sài Gòn cho đến tận ngày nay. Chợ mới và khu vực xung quanh quảng trường trước nhà ga xe lửa Sài Gòn – Mỹ Tho (Ga Sài Gòn cũ, nay là công viên 23/9) trở thành trung tâm sinh hoạt của người dân Sài Gòn. Nếu như khu Catinat, Charner sang trọng mà người Pháp tập trung cho các sinh hoạt của họ, thì khu chợ Bến Thành mới là trung tâm sinh hoạt của người Việt, Hoa, Ấn và trở thành khu thương mại sầm uất.

–

Các biển quảng cáo ở phía trước chợ Bến Thành này đã trở thành hình ảnh quen thuộc trong các tấm ảnh Sài Gòn xưa. Suốt từ thời kỳ đó cho đến năm 2015, mặt tiền của chợ Bến Thành lúc nào cũng đầy ngập các biển quảng cáo, cho đến khi bùng binh trước chợ được giải tỏa để xây dựng nhà ga trung tâm Bến Thành, các hàng rào chắn kín được dựng lên trước mặt chợ Bến Thành thì từ đó không còn biển quảng cáo nào nữa.

–

Continental Palace, khách sạn sang trọng đầu tiên của Nam Kỳ được hoàn thành năm 1880. Kiến trúc, nội thất cũng như cách bài trí bên trong đều theo tiêu chuẩn của một khách sạn hạng sang tại Paris, tạo cảm giác quen thuộc cho du khách ở một đất nước xa lạ.

Khách sạn này ở vị trí đắt địa, ở ngay bên cạnh Opera House (từng có thời gian là nơi họp quốc hội), trên con đường đẹp và đắt đỏ bậc nhất Sài Gòn là Catinat – Tự Do, cách không xa Tòa thị chính và trung tâm thương mại nổi tiếng Thương xá TAX. Suốt 140 năm qua, Continental Palace luôn là một trong những khách sạn nổi tiếng nhất của Sài Gòn.

Nơi này đã đón rất nhiều vị khách nổi tiếng không thể kể hết, từ ông hoàng nước Nga cho đến đại thi hào Ấn Độ Tagor, nhà văn Andre Malraux, Somerset Maugham, diễn viên điện ảnh Catherine Deneuve, người mẫu Kate Moss, cựu Tổng thống Pháp Chirac…

–

Khách sạn Nam Đô đường Nguyễn Thái Học năm 1969. Khách sạn này thuộc sở hữu của ông Võ Văn Ứng, là một Đông y sĩ, một doanh nhân đồng thời là giám đốc của Nam Đô ngân hàng. Khách sạn Nam Đô có phòng trà ca nhạc, từng là nơi quen thuộc của nhiều ca sĩ Sài Gòn, cũng là nơi tổ chức giải thưởng Kim Khánh nổi tiếng.

–

Cảnh sát công lộ trên đại lộ Lê Lợi. Phóa xa là tòa nhà 5 lầu, tầng trệt là tiệm cơm Thanh Bạch, lầu một đến lầu hai thuộc về nhà hàng và khiêu vũ trường Olympia (tên cũ là Thiên Hương). Kê bên đó là Y viện Sài Gòn được xây dựng từ năm 1903, thường được gọi là Nhà thương thí.

Năm 1937 nhà thương thí được tái thiết rồi mang tên bác sĩ Dejean de la Bâtie. Những người con của ông Huỳnh Văn Hoa (tức Chú Hỏa), lúc đó đang quản lý công ty Hui Bon Hoa, đã góp chi phí để xây dựng lại nhà thương, nên người Sài Gòn cũng gọi đây là nhà thương Chú Hỏa. Hiện nay, nơi này là Đa khoa Sài Gòn tại số 125, đường Lê Lợi, P Bến Thành, Q1.

–

Góc đường Tự Do – Ngô Đức Kế (tên thời Pháp là Catinat – Vannier) với 1 tòa nhà nổi tiếng là Saigon Palace Hotel (Sài Gòn Đại Lữ Quán), hiện nay mang tên là Grand Hotel. Ở tầng trệt của Khách sạn Saigon Palace này là hiệu may COYA nổi tiếng.

Khởi đầu ᴄủa tòa nhà này là νàᴏ năm 1929, khi ônɡ Hеnry Edᴏuard Chariɡny dе Laᴄhеνrᴏtièrе – Tổnɡ biên tập ᴄủa một tờ báᴏ Pháp ᴄhᴏ xây dựnɡ Grand Hᴏtеl Saiɡᴏn tại số 8 Catinat νà khai trươnɡ νàᴏ năm 1930. Trướᴄ đó nơi này ᴄhỉ là một ᴄửa hànɡ nướᴄ ɡiải khát nhỏ nằm ở ɡóᴄ đườnɡ.

Đến năm 1932, Grand Hᴏtеl đổi ᴄhủ νà đổi tên thành Saiɡᴏn Palaᴄе. Đến năm 1958, ᴄhính quyền ᴄó ᴄhính sáᴄh là ᴄáᴄ ᴄửa hiệu phải ᴄó tên tiếnɡ Việt, nên nơi này đượᴄ manɡ tên Saiɡᴏn Đại Lữ Quán, tồn tại đến năm 1975. Sau năm 1975, đườnɡ Tự Dᴏ đổi tên thành đườnɡ Đồnɡ Khởi, νà nơi này ᴄũnɡ đổi tên thành kháᴄh sạn Đồnɡ Khởi. Từ năm 1995 đến nay, kháᴄh sạn lấy lại tên nɡuyên thủy hồi thập niên 1930 là Grand Hᴏtеl Saiɡᴏn.

–

Một đoạn đường Tự Do năm 1966. Dãy nhà trong hình nằm giữa Nguyễn Thiếp và Lê Lợi, gắn liền một khối với Phòng Thông Tin Đô Thành.

Cổng mái vòm có đường hẻm xuyên qua tòa nhà để đi thông qua đại lộ Nguyễn Huệ. Bên trong là khu thương mại và có hàng quán. Ngày nay lối đi này vẫn còn với các hàng bán đồ lưu niệm cho du khách.

Bên phải của hình có thể thấy có Tiệm đồng hồ Longines, là tiệm hàng hiệu độc nhất dành cho giới nhà giàu.

–

Đường Hồng Thập Tự năm 1968, đoạn giao với đường Công Lý (ngày nay là ngã 4 Nguyễn Thị Minh Khai – Nam Kỳ Khởi Nghĩa). Đoạn kẽm gai là bờ tường của Dinh Độc Lập. Thời điểm này đang xảy ra biến cố Mậu Thân nên kẽm gai giăng khắp thành đô.

–

Bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực VNCH, ngày nay là trụ sở Quân Khu 7 ở đường Hoàng Văn Thụ. Đây là cơ quan quân đội nên đằng trước có bảng ghi Cấm Chụp Hình. Dù vậy có vẻ như người nhiếp ảnh gia đã không tuân thủ biển cấm nên chúng ta được xem lại hình ảnh xưa này.

–

Nhà Quốc Tế (International House) ở số 71 Nguyễn Huệ, một câu lạc bộ của người Mỹ do đại sứ quán Hoa Kỳ quản lý.

–

Nhà Thờ Đức Bà được chụp từ phía đường Duy Tân (nay là Phạm Ngọc Thạch). Nhà thờ Đứᴄ Bà Sài Gòn ᴄó tên ᴄhính thứᴄ là Vươnɡ ᴄunɡ thánh đườnɡ Chính tᴏà Đứᴄ Mẹ Vô Nhiễm Nɡuyên Tội, tên tiếnɡ Anh là Immaᴄulatе Cᴏnᴄеptiᴏn Cathеdral Basiliᴄa, tên tiếnɡ Pháp: Cathédralе Nᴏtrе-Damе dе Saiɡᴏn. Đây đượᴄ xеm là một “phiên bản kiến trúᴄ” ᴄủa Nhà Thờ Đứᴄ Bà Paris.

Từ ɡần 150 năm qua, Nhà Thờ Đứᴄ Bà trở thành một trᴏnɡ nhữnɡ biểu tượnɡ khônɡ ᴄhính thứᴄ ᴄủa Sài Gòn. Trᴏnɡ ᴄáᴄ bộ tranh ảnh ɡiới thiệu Sài Gòn ᴄả xưa νà nay khônɡ baᴏ ɡiờ thiếu đượᴄ sự hiện diện ᴄủa kiến trúᴄ tôn ɡiáᴏ này. Vì νậy ᴄó thể nói “Vươnɡ Cunɡ Thánh Đườnɡ” là niềm tự hàᴏ ᴄhunɡ ᴄủa nɡười Sài Gòn, ᴄhứ khônɡ phải ᴄủa riênɡ nɡười Cônɡ Giáᴏ nữa.

–

Công viên Chi Lăng trên đường Tự Do năm 1965, đoạn gần Lê Thánh Tôn. Ngày nay công viên này đã bị một tòa nhà chiếm dụng. 

Công viên Chi Lăng được người Pháp xây dựng từ năm 1924, lúc đó nó mang tên “vườn P. Pages”, nằm trên đường Catinat (Tự Do), giữa 2 con đường D’Espagne và La Grandière (Lê Thánh Tôn và Gia Long). Sau năm 1955, công viên này được chính quyền VNCH đổi tên thành Chi Lăng.

Công viên này có một vị trí thật đặc biệt, nằm trên con đường sang trọng và đắt đỏ nhất Sài Gòn. Nó như là một “vườn treo” bồng bềnh trên con dốc nhỏ, êm đềm, yên tĩnh và lãng mạn ngay giữa trung tâm sầm uất ở xung quanh.

Công viên có hàng cổ thụ cao, có cả hàng thông và bãi cỏ xanh rất Tây, có tiếng chim và hoa, có ghế đá để khách tạm dừng nghỉ chân và cảm nhận được cái lâng lâng, thư thái sau những bước mỏi dọc trục đường rất sạch đẹp nối từ Bến Bạch Đằng đến Nhà Thờ.

–

Đường Hồ Huấn Nghiệp năm 1965, góc ngã 3 với đường Tự Do. Hướng nhìn đâm ra công trường Mê Linh.

–

Góc ngã tư lâu đời bậc nhất của Sài Gòn, giao giữa 2 đại lộ Nguyễn Huệ và Lê Lợi, xưa là Chaner và Bonard, 2 con đường xa hoa bậc nhất của Nam Kỳ. Ở giữa là hồ nước bùng binh Bồn Kèn, sau này gọi là Bùng Binh Cây Liễu. Phía bên kia là Thương xá Tax nhìn ra đại lộ Nguyễn Huệ với dãy kiosque thương mại.

–

Góc ảnh khác tại gao lộ của 2 đại lộ lớn nhất Sài Gòn là Lê Lợi và Nguyễn Huệ. Tòa nhà màu trắng bên trái là REX Hotel. Ở ngày góc tòa nhà REX Hotel từng là thư viện Abraham Lincoln. Đến năm 1964, thư viện này đã dời qua đường Lê Quý Đôn.

Trước khi REX được xây dựng thì vị trí này từng là auto-hall (nhà trưng bày và bán xe hơi) lớn nhất vùng viễn đông thời bấy giờ, thuộc sở hữu của Bainier, chuyên bán xe hiệu Citroën của Pháp.

Năm 1953, hoàng thân Ưng Thi (cháu nội của Tùng Thiện Vương) và vợ là Nguyễn Thị Nguyệt Nga mua lại tòa nhà Bainier để xây khách sạn REX.

Năm 1962, rạp cine REX được khánh thành ở bên trong REX Hotel và là rạp chiếu phim hiện đại nhất Đông Nam Á vào thời điểm đó. Rạp này được trang bị những tiện nghi hiện đại dành cho một rạp chiếu bóng. Dàn máy lạnh có công suất cực cao khiến cho 1.200 khán giả có thể run cầm cập. Có người đi xem phim phải mang theo áo chống lạnh. Màn ảnh của Rex là màn ảnh đại vỹ tuyến Todd-AO rộng đến 150 m2. Phim được chiếu tại đây là phim 70mm với dàn máy chiếu đặc biệt chỉ có ở Rex. Khán giả đến với Rex được tận hưởng khung cảnh rất trang nhã và sang trọng.

–

Áo dài thiếu nữ Sài Gòn. Ngày xưa, hình như cứ bước ra đường là phụ nữ Sài Gòn xưa đều mặc áo dài. Bên tay phải là Thương xá TAX, nay đã không còn.

–

Đại lộ Nguyễn Huệ vào một dịp lễ Giáng Sinh, Kiosk 2 bên đường đang bày bán các đồ trang trí Noel. Phía xa là khách sạn REX nằm ở ngã tư Nguyễn Huệ – Lê Lợi.

–

Ngã 4 Tự Do – Nguyễn Thiếp. Người chụp đang đứng ở đường Tự Do để chụp con đường Nguyễn Thiếp có chiều dài chỉ khoảng 90m, phía bên kia thông ra đại lộ Nguyễn Huệ. Con đường này thời Pháp mang tên là Carabelli. Từ năm 1955, chính quyền đổi lại thành tên Nguyễn Thiếp – một danh sĩ của nhà Tây Sơn. Tuy nhiên sau năm 1975, con đường này lại đổi tên thành Nguyễn Thiệp.

Bên trái hình là tiệm cafe Brodard danh tiếng, ngày nay vẫn còn, là nhà hàng cafe lâu đời nhất Sài Gòn. Ban đầu Brodard là tiệm bánh ngọt, được khai trương từ năm 1948, với kỹ thuật làm bánh tiên tiến của Pháp và mang hương vị phù hợp với người Việt. Sau đó, Brodard thành một nhà hàng cafe và bánh ngọt nổi tiếng và vẫn tồn tại đến tận năm 2012. Nhà hàng từng bị đóng cửa và được Sony thuê lại làm cửa hàng trưng bày sản phẩm, nhưng sau đó không bao lâu thì trở lại thành nhà hàng mang tên Brodard – Gloria Jean’s Coffees. Tuy nhiên thương hiệu cafe này cũng rời khỏi vị trí này chỉ sau một thời gian ngắn do chi phí thuê quá đắt đỏ. Đến năm 2019 thì cửa hàng Brodard được mở lại ở ngay vị trí này cho đến nay.

–

Từ đại lộ Lê Lợi nhìn vào đường Công Lý (nay là Nam Kỳ Khởi Nghĩa) hướng ra Bến Chương Dương. Phía trước là giao lộ Công Lý – Huỳnh Thúc Kháng. Bên trái giao lộ này ngày nay là tòa nhà Saigon Centre – trung tâm thương mại Takashimaya.

–

Dòng người đang qua đường trên đại lộ Nguyễn Huệ. Tấm hình này được chụp năm 1969, và trang phục của những “thanh niên” trong ảnh không khác gì hiện nay.

–

Ngân hàng Pháp Hoa ở góc Hàm Nghi – Phủ Kiệt (nay là đường Hải Triều). Ngày nay tòa nhà này vẫn còn, trở thành trụ sở của ngân hàng BIDV.

Ngân hàng Pháp – Hoa thương mại & kỹ nghệ (Banque Franco-Chinoise pour le Conmmerce et l’Industrie – BFC) có trụ sở chính ở Pháp và các chi nhánh ở Bắc Kinh, Thượng Hải, Thiên Tân, Hongkong, Sài Gòn, Hà Nội và Phnompenh. Chi nhánh BFC ở Sài Gòn ban đầu nằm ở góc đường quai de Belgique và Guynemer (nay là Võ Văn Kiệt – Hồ Tùng Mậu), sau đó dời về tòa nhà số 32 đại lộ Somme (nay là Hàm Nghi), góc đường Phủ Kiệt, như trong hình.

Tòa nhà này được xây từ năm 1925, ban đầu là trụ sở của công ty SFFC, sau đó BFC mua lại toàn bộ SFFC, nên BFC Sài Gòn dời trụ sở về đây.

Chi nhánh ngân hàng Pháp Hoa (BFC) ở Sài Gòn hoạt động liên tục cho đến năm 1975 thì rút lui. Từ năm 1997, tòa nhà là trụ sở chi nhánh ngân hàng MHB, sau đó là trụ sở chi nhánh ngân hàng BIDV.

–

Dinh Độc Lập thời điểm trước năm 1962. Trong hình này là đại lộ Thống Nhất dẫn vào Dinh Độc Lập khi vẫn còn kiến trúc cũ, vốn được xây dựng từ năm 1868, ban đầu mang tên là Dinh Norodom.

Công trình này tồn tại được gần 100 năm thì bị phá hủy sau một vụ binh biến năm 1962, bị sập một góc. Sau đó dinh bị thay thế bằng một kiến trúc khác được kiến trúc sư Ngô Viết Thụ thiết kế và còn lại cho đến ngày nay.

–

Ngã tư Thống Nhứt – Duy Tân, nhìn về phía Dinh Độc Lập, đường Công Lý. Bên trái hình là bùng binh phía sau lưng Nhà Thờ Đức Bà. Bên phải hình là xe đang đi trên đường Duy Tân hướng sang đường Tự Do.

–

Người Sài Gòn xưa trước chợ Bến Thành. Trang phục của các cô các bác rất tân thời

–

Một chiếc Citroen DS19

–

Xóm nhà ngói ở Sài Gòn năm 1966

–

Đường Tổng Đốc Phương năm 1969 (nay là đường Châu Văn Liêm). Hình được một cựu binh người Úc chụp từ cư xá Capitol. Giữa bùng binh giao lộ giữa Tổng Đốc Phương và Hồng Bàng là tượng đài Chiến sĩ vô danh.

Ban đầu, con đường nay mang tên là Canton, đến năm 1915 mang tên Tổng Đốc Phương, tức tổng đốc Đỗ Hữu Phương vừa qua đời trước đó chỉ 1 năm. Tổng Đốc Phương là 1 trong những đại phú gia của Sài Gòn – Chợ Lớn. Cônɡ trạnɡ lớn nhất ᴄủa ông đối νới nɡười Pháp là đánh dẹp ᴄáᴄ nɡhĩa quân ᴄhốnɡ Pháp, nếu sᴏ νới nhữnɡ tay sai kháᴄ ᴄủa Pháp, ônɡ tỏ ra khéᴏ léᴏ νà mềm mỏnɡ. Trᴏnɡ tài liệu ᴄủa Pháp manɡ ký hiệu SL. 312 ở Cụᴄ Lưu trữ Nhà nướᴄ II, ᴄó đᴏạn ᴄhính quyền Pháp khеn nɡợi ônɡ Đỗ Hữu Phươnɡ: “Ônɡ ta ᴄố ɡắnɡ tránh đổ máu trᴏnɡ lúᴄ dập tắt nhiều ᴄuộᴄ nổi lᴏạn ɡần đây. Ônɡ ta đã xin ᴄhính phủ Pháp ân xá ᴄhᴏ một số đônɡ nhữnɡ đồnɡ bàᴏ ᴄủa ônɡ đã ᴄầm νũ khí ᴄhốnɡ lại ᴄhúnɡ ta…”.

Nhờ ᴄáᴄh hành xử như νậy ᴄhᴏ nên dù bị ɡhét νì thеᴏ Pháp nhưnɡ ônɡ ᴄũnɡ ᴄó ơn νới rất nhiều nɡười.

–

Kẹt xe ở đại lộ Lê Lợi vào một dịp Tết Nguyên Đán. Con đường này nối liền Opera House và Chợ Bến Thành, nằm ở trung tâm Sài Gòn, được người Pháp khởi lập từ cuối thế kỷ 19, ban đầu mang tên Boulevard Bonard, được đặt theo tên của ông đề đốc hải quân Pháp tên là Louis Adolphe Bonard.

Khi giữ chức thống đốc Nam Kỳ (nhiệm kỳ 1861-1863), Bonard là người đã ra lệnh cho viên sĩ quan công binh tên là Coffyn quy hoạch thành phố Sài Gòn. Đại tá công binh Coffyn đã cho đào một con kinh ngay gần phía sông Sài Gòn, được gọi là kinh Coffyn, nối liền kinh Chợ Vải (kinh Lớn) với rạch Cầu Sấu và rạch Bến Nghé. Hai bên bờ kinh Coffyn là con đường được đặt tên là Bonard.

Thời gian sau đó, do nhu cầu giao thông đường bộ tăng cao ở trung tâm Sài Gòn nên chính quyền lần lượt cho lấp các kinh rạch. Rạch Cầu Sấu bị lấp năm 1870 để thành đường Canton (sau này đổi tên thành đại lộ Somme, nay là đường Hàm Nghi). Năm 1887, kinh Chợ Vải bị lấp thành đại lộ Charner (nay là đường Nguyễn Huệ). Đến năm 1892 thì kinh Coffyn thành đại lộ Bonard, đến năm 1955 đổi tên thành đại lộ Lê Lợi, và cái tên này được giữ nguyên đến ngày nay.

–

Các loại xe đang nép một bên để đoàn xe tang đi qua.

–

Đường Trương Công Định năm 1965, nay là đường Trương Định.

–

Ngã 6 Phù Đổng, lúc này vẫn chưa có Tượng đài Phù Đổng Thiên Vương (đại diện cho binh chủng thiết giáp). Khu nhà bên trái hình ngày nay là khách sạn 5 sao New World.

Bên trái hình là đường Gia Long, ở giữa là đường Phạm Hồng Thái, bảng quảng cáo kem Hynos trên nóc tòa nhà góc đường Gia Long – Pham Hồng Thái. Bên phải là đường Phan Văn Hùm.

–

Đại lộ Nguyễn Huệ, bên trái là đường Nguyễn Văn Thinh (nay là Mạc Thị Bưởi). Khu nhà ngay góc ngã 3 ngày nay là cửa hàng Hoàng Phúc, bên cạnh đó là chung cư 42 Nguyễn Huệ, ngày nay vẫn còn và trở thành một khu hàng quán độc đáo thu hút giới trẻ đến “check in”.

–

Ngã 3 Chi Lăng xưa, giao giữa 2 đường Chi Lăng và Nguyễn Văn Học, nay đổi thành Phan Đăng Lưu – Nơ Trang Long. Hình này nhìn về phía chợ Bà Chiểu. Bên trái là đường Nguyễn Văn Học, đi tới một chút là toà hành chánh tỉnh Gia Định, nay là UBND Quận Bình Thạnh. Dãy nhà bên phải là trường vẽ, nay là Đại Học Mỹ Thuật, kế đến là bưu điện và điện lực Gia Định, trường THCS Tương Công Định rồi đến đường Lê Văn Duyệt. Sau 1975, đoạn Lê Văn Duyệt này trở thành đường Đinh Tiên Hoàng nối dài. Hồi tháng 9 năm 2020, đường này chính thức trở lại mang tên Lê Văn Duyệt như xưa.

–

Ngã ba Chi Lăng – Nguyễn Văn Học (Ngã ba trường Vẽ). Ngày nay là ngã ba Phan Đăng Lưu – Nơ Trang Long.

–

Cầu Tân Thuận 1, đây là cây cầu được Pháp xây dựng từ năm 1905, bắc qua dòng kinh Tẻ đổ ra sông Sài Gòn. Kinh Tẻ được Pháp đào năm 1905, hoàn thành năm 1906, và cầu Tân Thuận này được xây dựng cùng lúc với thời điểm đào Kinh Tẻ.

Năm 1992, cầu này bị xuống cấp nặng, chính quyền thuê một công ty Pháp sang sữa chữa nâng cấp và vẫn còn hữu dụng cho đến nay sau hơn 100 năm. Ngày nay cầu này gọi là cầu Tân Thuận 1 nối Q4 qua Q7, bên cạnh cầu Tân Thuận 2 được xây năm 2005.

–

Rạp Casino ở đường Pasteur, góc gần đường Lê Lợi. Sạp bán hàng góc bên trái là hàng quà của một ông Ấn Độ bán ô mai, khô bò, kẹo, bánh đựng trong hũ xếp ngay ngắn trên kệ. Rạp Casino này ở Sài Gòn nên thường được gọi là Casino Sài Gòn (để phân biệt với Casino Dakao), sau năm 1975 đổi tên thành rạp Vinh Quang, sau đó đóng cửa khoảng năm 2010 để nhường chỗ cho một khách sạn sang trọng mọc lên.

Rạp Casino Sài Gòn ban đầu nằm ở vị trí 2 vị trí khác, cùng nằm trên đường Lê Lợi, trước khi được dời về vị trí như trong hình.

Cùng 1 chủ với Casino Sài Gòn là rạp Casino Dakao ở đường Đinh Tiên Hoàng, gần Cầu Bông (nay đã đóng cửa).

–

Ngã 3 đường Công Lý – Thống Nhứt năm 1965. Bên phải của hình là cổng của Dinh Độc Lập, bên trái hướng về Nhà Thờ. Ngày nay 2 con đường này đổi tên thành Nam Kỳ Khởi Nghĩa – Lê Duẩn.

–

Góc đường Trần Hưng Đạo và Nguyễn Thái Học ở Q1. Ngày nay, 2 tên đường này vẫn giữ nguyên.

–

Đường Pasteur đoạn giao với đại lộ Thống Nhứt. Tòa nhà đằng sau biển cấm hình tròn ở giữa hình là trụ sở Sài Gòn Xe Hơi Công Ty (nhà sản xuất xe la Dalat) nằm ở góc đường Thống Nhứt – Duy Tân (nay là Lê Duẩn – Phạm Ngọc Thạch), phía sau lưng Nhà Thờ. Tòa nhà này trước đó là trụ sở hãng xe Pháp Citroën. Sau này đã bị đập bỏ để xây dựng Diamond Plaza như hiện nay.

–

Xe cộ tấp nập trên đường Công Lý (nay là NNKN) ở đoạn vừa đi qua đường Gia Long (nay là Lý Tự Trọng). Nhà ở bên trái màu trắng chính là một phần của khuôn viên dinh Gia Long.

–

Các loại xe đậu trước Tòa Đô Chánh, khu vực công viên Đống Đa, với các biểu ngữ ca ngợi quan hệ hữu hảo giữa Việt Nam và Đài Loan. Tòa nhà màu vàng (Sanyo) là thương xá Eden.

–

Đường Nguyễn Tri Phương ở Chợ Lớn. Đoạn này ngay phía trước Cửa hàng PX (Post Exchange – hệ thống phân phối hàng hóa dành cho quân đội Mỹ) nên có xuất hiện của xe quân sự Mỹ.

–

Sài Gòn năm 1968 ở trước Hạ Nghị Viện (Opera House), công trường Lam Sơn – khu vực nhộn nhịp bậc nhất Sài Gòn. Bên trái hình là một phần của thương xá Eden, xe đậu bên lề của công viên Đống Đa trước Tòa Đô Chánh. Sau lưng người đàn ông đeo kính râm rất sành điệu có thể thấy bóng của một lá cờ in dưới đất, là lá cờ nằm ở giữa bùng binh Nguyễn Huệ – Lê Lợi.

–

 

Công trường Mê Linh ở đầu đường Hai Bà Trưng, đoạn giao với Bến Bạch Đằng. Khu vực được thiết kế hình bán nguyệt này đã có ngay từ năm đầu Pháp chiếm được Gia Định, được trồng nhiều cây xanh và hoa cỏ, đến đầu thập niên 1960 có thêm một hồ nước nhân tạo. Bức tượng Hai Bà Trưng như trong hình được dựng năm 1962. Sau năm 1963, vì người ta cho rằng tượng đài Hai Bà Trưng có gương mặt được chế tác giống với mẹ con bà Nhu nên bị giật sập, chỉ còn lại phần đế. Phần đế đó được để trống trong suốt 4 năm trước khi tượng đài Trần Hưng Đạo được dựng lên trên đó vào năm 1967 và vẫn còn cho đến nay.

–

Đài phun nước ở đoạn giao của 2 đại lộ lớn nhất Sài Gòn là Nguyễn Huệ và Lê Lợi, là nơi thường được gọi là Bùng binh Cây Liễu, Bùng binh Bồn Kèn, là hình ảnh quen thuộc với người Sài Gòn trong gần 100 năm, cho đến khi nó bị phá hủy năm 2014 để thi công phố đi bộ Nguyễn Huệ. Tuy nhiên từ năm 2019, bùng binh và đài phun nước đã được khôi phục ở vị trí chính giữa ngã 4 sầm uất nhất Sài Gòn này.

Trong hình này còn có sự hiện diện của Thương xá TAX, cũng đã không còn từ năm 2016. Tiền thân của Thương xá TAX là tòa nhà thương mại mang tên là GMC (Grands Maɡasins Charnеr) được xây năm 1921 và khai trươnɡ năm 1924. GMC từng là nơi mua sắm của nhà giàu Pháp, Hoa Việt thời 100 năm trước, hầu như hàng của tất cả các cửa hàng lớn ở Paris đều có mặt ở đây.

Đến năm 1960, tòa nhà GMC chính thức đổi tên thành Thương Xá TAX, có địa chỉ 135 đại lộ Nguyễn Huệ. Mặt bằng được chia nhỏ và cho các tiểu thương thuê buôn bán. Các thương hiệu nổi tiếng thế giới bắt đầu xuất hiện và bày bán trong Thương Xá TAX.

–

Khi thành đô lên đèn. Thương xá TAX trong một buổi chiều muộn, ảnh chụp từ phía công trường Lam Sơn. Phía bên phải là tấm bảng lớn để yết thị thông tin quan trọng của đô thành được đặt chính giữa Bồn Binh Bồn Kèn.

–

Đại lộ Lê Lợi và Thương xá TAX (bên phải hình) nhìn từ khách sạn REX

–

Đường Công Lý hơn nữa thể kỷ trước (đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa ngày nay). Trong hình là đoạn vừa đi qua đường Phan Thanh Giản (nay là Điện Biên Phủ). Ngôi trường bên phải là Marie Curie, ngôi trường có tuổi đời trên 100 năm, ngày nay vẫn còn và vẫn được giữ tên thời nguyên thủy. Chiếc màu xanh là Chevrolet Biscayne 1962, là mẫu xe giá rẻ của dòng sedan cỡ lớn được Chevrolet sản xuất từ 1958-1975.

–

Cũng như hình bên trên, hình này là đường Công Lý, đoạn trường Lê Quý Đôn ở bên tay phải. Ngã tư đằng trường là giao với đường Trần Quý Cáp (nay là Võ Văn Tần).

Trường Lê Quý Đôn được xem là là ngôi trường trung học đầu tiên ở Nam Kỳ. Thời Pháp, trường này thường được biết đến với cái tên Collège Chasseloup Laubat, nằm trên đường Chasseloup Laubat (nay là Nguyễn Thị Minh Khai).

–

Đại lộ Lê Lợi nhìn về phía Hạ Nghị Viện. Dãy nhà bên trái là một phần của Bộ Công Chánh. Lê đường sau bờ tường Bộ Công Chánh là nơi bán sách cũ nổi tiếng của Sài Gòn xưa.

Khu này ban đầu chỉ có vài gian sách nhỏ, sau đó lấn ra lề đường cản trở lưu thông nên cảnh sát đến giải tán triệt để. Nhưng dần dần vì không thể dẹp bỏ được nhu cầu mua bán chính đáng nên khu bán sách này được chính quyền chấp thuận cho tồn tại, có đóng thuế đất hằng năm vài ngàn đồng và vài chục đồng thuế chỗ ngồi mỗi ngày.

–

Đối diện bên kia đường của hình bên trên là nơi góc ngã 4 Lê Lợi – Pasteur có toà nhà Viễn Đông chuyên kinh doanh hàng điện tử. Ở tầng trệt, ngay bên phải của Viễn Đông có một nhà nhỏ không biển hiệu, giăng bạt ở hiên để bán nước mía, nên người ta vẫn thường gọi là Nước mía Viễn Đông.

–

Đầu đại lộ Hàm Nghi, người chụp hình đứng ở vị trí gần bùng binh trước chợ Bến Thành. Tòa nhà bên trái là trụ sở của Sở Hỏa Xa (địa chỉ ở số 2, Hàm Nghi).

Ban đầu, tòa nhà này là trụ sở Chеmins dе fеr dе l’Indᴏᴄhinе (CFI) đượᴄ xây dựnɡ từ năm 1910 νà khánh thành năm 1914 (cùng thời điểm với khánh thành chợ Bến Thành, dùnɡ để làm νăn ρhònɡ điềᴜ hành mạnɡ lưới xе lửa ở ρhía Nam. Thánɡ 5 năm 1952, tòa nhà trở thành trụ sở Hỏa Xa Việt Nam nằm dưới sự qᴜản lý ᴄủa bộ ᴄônɡ trình ᴄônɡ ᴄộnɡ νà νận tải.

Hiện nay tòa nhà này vẫn còn, là cơ sở của Tổng công ty đường sắt Việt Nam.

–

Chợ Bến Thành và đường Phan Bội Châu (bên hông chợ) đông đúc trong ngày Tết Ất Tỵ 1965.

–

Ngã tư Pasteur – Gia Long (nay là Lý Tự Trọng). Bên trong tường rào trắng bên tay phải là dinh Gia Long.

–

Công viên Đống Đa đầu đại lộ Nguyễn Huệ, đằng trước Tòa Đô Chánh (thời Pháp gọi là Dinh Xã Tây, nay là trụ sở UBND thành phố). Cái tên Đống Đa được đặt để kỷ niệm trận thắng Ngọc Hồi – Đống Đa của vua Quang Trung – Nguyễn Huệ, tương tự cách đặt tên của công trường Lam Sơn ở đầu đại lộ Lê Lợi nằm sát bên cạnh.

Phần 4 của loạt tuyển chọn ảnh màu đẹp nhất của đường phố Sài Gòn xưa. Những hình ảnh này được tuyển chọn từ hàng ngàn tấm ảnh chụp Sài Gòn vào hơn 50 năm trước. Phần lớn hình ảnh trong phần này là những tấm ảnh được chụp từ trên cao, trên các nhà cao tầng của Sài Gòn do các binh sĩ – sĩ quan Mỹ chụp lại trong thập niên 1960.

–

Nhà thờ Huyện Sỹ được khởi công xây dựng năm 1902 và hoàn thành năm 1905, tọa lạc trên một khu đất cao và rộng hơn một mẫu, nằm ở góc đường Frère Louis (nay là đường Nguyễn Trãi) và Frère Guilleraut (nay là đường Tôn Thất Tùng).

Vì nhà thờ này của họ đạo Chợ Đũi, nên người ta cũng thường gọi đây là Nhà thờ Chợ Đũi, tuy nhiên tên chính thức là Nhà thờ Thánh Philipphê Tông đồ.

Tiền thân của nhà thờ Huyện Sỹ là một nhà thờ bằng lá được dựng tạm từ năm 1862, đến khoảng năm 1885 thì được thay bằng một nhà thờ bằng ngói. Năm 1900, nhà thờ ngói bị hư hỏng nặng, họ đạo Chợ Đũi được ông bà Huyện Sỹ (ông Lê Phát Đạt – ông ngoại của Nam Phương hoàng hậu) hiến tặng một khoản tiền lớn để xây dựng nhà thờ mới, vì vậy sau này người ta thường gọi là nhà thờ Huyện Sỹ.

–

Bên trái là nhà ga xe lửa cũ của Sài Gòn, nằm đối diện với Chợ Bến Thành ở bên kia bùng binh. Trước đó nhà ga xe lửa nằm ở bến Bạch Đằng, sau đó chuyển về giữa đường Hàm Nghi (ở chỗ ngày nay là trung tâm xe bus). Sau khi chợ Bến Thành được khánh thành năm 1914 thì nhà ga chuyển về đối diện vào năm 1915.

Bên phải hình này là đường Lê Lai. Góc nhà Kim Hoa ngày nay là quản phở 2000 nằm đối diện với chợ Bến Thành

Năm 1978, Ga Sài Gòn tạm dời νề Ga Bình Triệu, nhà ɡa ở ɡần ᴄhợ Bến Thành đượᴄ dẹp bỏ, thay νàᴏ đó là ɡa Hòa Hưnɡ đượᴄ sửa ᴄhữa nânɡ ᴄấp để trở thành Ga Sài Gòn mới. Sau khi ɡa Sài Gòn ᴄũ bị ɡiải tỏa, tᴏàn bộ khu này đượᴄ quy hᴏạᴄh thành ᴄônɡ νiên 23/9.

–

Một góc đường Lê Lai, phía bên phải là khuôn viên ga xe lửa cũ, nay là công viên 23/9. Khi ga xe lửa được xây dựng năm 1915, đây chỉ là một con đường nhỏ chưa có tên. Sau đó con đường này được mở rộng và mang tên là Laterale Nord de la Gare từ năm 1917, đến năm 1920 đổi tên thành Colonel Boudonnet. Ngày 22/3/1955, chính quyền VNCH đổi tên đường thành Lê Lai, và tên này vẫn được sử dụng cho đến nay.

–

Góc Lê Lai – Phan Chu Trinh ở đoạn quảng trường Quách Thị Trang, liền kề với ga xe lửa cũ

–

Một đoạn của đường Lê Lai năm 1965

–

Từ một khách sạn trên đường Võ Tánh (nay là Nguyễn Trãi) nhìn qua ga xe lửa cũ (nay là công viên 23/9)

–

Ga xe lửa và đường Lê Lai nhìn từ tầng 5 Cư xá sỹ quan Mỹ (BOQ) Walling Hotel trên đường Phạm Ngũ Lão.

–

Đường Phạm Ngũ Lão, bên phải là ga xe lửa (nay là công viên 23/9). Vì là đường nằm dọc theo nhà ga xe lửa nên ban đầu đường này được đặt tên là Laterale du sud de la Gare, năm 1917 đổi tên lại thành Colonel Grimaud, đến năm 1955 đổi thành Phạm Ngũ Lão. Cái tên này vẫn được sử dụng cho đến nay.

–

Sài Gòn 1963 ở ngã 4 Lê Lợi – Nguyễn Huệ, góc dưới bên phải là bùng binh Bồn Kèn. Thời này vẫn còn những xe tải có mui làm bằng tre lợp lá như thấy trong hình.

–

Đường Bùi Thị Xuân, đoạn ra ngã ba với đường Cống Quỳnh. Con đường này mang tên vị nữ tướng Bùi Thị Xuân từ năm 1955 cho đến nay, trước đó có tên là Duranton. Xe xích lô đang đi về phía Bệnh Viện Từ Dũ tại góc Cống Quỳnh và Hồng Thập Tự (nay là NTMK). Ngày nay, chỗ cây xanh góc ngã 3 là Coop Mart Cống Quỳnh.

 

Ngã tư Đề Thám – Bùi Viện, còn có tên là Ngã tư Quốc tế. Ngày nay đường Bùi Viện cũng thực sự trở thành một “con đường quốc tế” khi trở thành phố ăn uống tập trung rất nhiều khách Tây (còn gọi là phố Tây).

Nơi này từng có những quán cafe tập trung nhiều ký giả, ban đầu là ký giả trong nước đưa tin về sân khấu, văn nghệ, sau đó có cả phóng viên quốc tế, nên sau đó người dân đặt là ngã tư Quốc Tế.

–

Công trường Mê Linh năm 1965 ở bên sông Sài Gòn. 3 cái trụ giữa hình từng là phần chân của tượng đài Hai Bà Trưng xây năm 1962 đã bị phá hủy năm 1963. Phần đế này để trống trong thời gian từ 1963 đến 1967 (như trong hình), đến năm 1967 thì binh chủng hải quân xây dựng tượng Trần Hưng Đạo trên đó, và vẫn còn cho đến nay sau hơn nửa thế kỷ.

Ở bên trái hình này là nhà xưởng của hãng BGI đã có từ năm 1875, ngày nay là công ty bia Sài Gòn – SABECO, nằm ở đầu đường Hai Bà Trưng.

–

Hình chụp từ PLAZA BEQ ở số 135 đại lộ Trần Hưng Đạo. BEQ là bản doanh dành cho các binh sĩ Hoa Kỳ còn độc thân ở Sài Gòn Đường xéo bên trái là Đề Thám, bên phải là Nguyễn Thái Học và Trần Hưng Đạo

Ngoài BEQ (Bachelor Enlisted Quarters) thì còn có BOQ (Bachelor Officer Quarters) là nơi dành cho các sĩ quan. Theo thống kê, chỉ riêng vùng Sài Gòn – Gia Định có hơn 100 BOQ và BEQ.

Dãy nhà dài bên phải ảnh là trên đường Đề Thám, ngay phía sau nhà thờ Tin Lành. Ở phía góc trên bên phải cũng nhìn thấy được KS Metropole và BV Hải Quân Mỹ. Ở phía xa gần giữa đường chân trời nhìn thấy các ống khói của nhà máy điện Chợ Quán.

–

Đại lộ Trần Hưng Đạo, phía trước là ngã tư Trần Hưng Đạo – Đề Thám với nhà thờ Tin Lành ở bên trái hình. Dãy nhà bên phải là rạp Nguyễn Văn Hảo, là rạp hát cải lương lớn và nổi tiếng bậc nhất Sài Gòn trước 1975. Đoàn hát muốn mướn nơi này để trình diễn cần phải tuân thủ những điều kiện, đó là phải có tuồng tích hay, cảnh trí đẹp. Bầu gánh được về Nguyễn Văn Hảo cũng tìm mọi cách để làm sân khấu, tuồng tích của gánh hát mình sang trọng, hoành tráng hơn.

Rạp Nguyễn Văn Hảo được thương gia Nguyễn Văn Hảo cho khởi công xây dựng từ thập niên 1940, tổng cộng có 1.200 chỗ ngồi, với một trệt và hai lầu. Sân khấu sâu 10m, ngang 16m, được ví như “hàng không mẫu hạm” của cải lương Sài Gòn.

–

Villa thời Pháp ở số 88 đường Nguyễn Du, góc ngã tư với đường Pasteur

–

Giao lộ Duy Tân – Thống Nhứt, nay là Phạm Ngọc Thạch – Lê Duẩn. Tòa nhà bên phải là trụ sở Sài Gòn Xe Hơi, nơi sản xuất thương hiệu xe La Dalat nổi tiếng. Ngày nay vị trí này là cao ốc Diamond Plaza.

–

Đường Tôn Thất Thuyết quận 4, chạy dọc bờ phía bắc của Kinh Tẻ

–

Nhà màu trắng bên phải là Ambassador Hotel, đằng trước đó là bãi đậu xe phía sau của Opera House (lúc này là trụ ở Quốc Hội). Phía bên trái hình là trụ sở công ty điện lực nằm trên đường Hai Bà Trưng. Ban đầu, đây là nhà máy điện đầu tiên của Nam kỳ, nhưng sau đó dời qua nhà đèn Chợ Quán, nên đây trở thành trụ sở của các cơ quan quản lý điện lực của Sài Gòn từ đó cho đến tận ngày nay.

–

Đường Hai Bà Trưng năm 1962 nhìn từ Saigon Hotel. Bên trái là Quốc Hội (Opera House), bên phải là Sở Điện Lực, xa xa là Nhà Thờ, gần giữa hình là Brink Hotel BOQ.

–

Ngã tư Nguyễn Duy Dương – Hồng Bàng, gần chợ An Đông

–

Dòng xe đông đúc trên đại lộ Nguyễn Huệ năm 1969. Hơn 100 năm qua, đây luôn là con đường sầm uất nhất của thành đô, kể từ khi nó được người Pháp mở thành đại lộ mang tên Charner vào năm 1887. Phía cuối con đường là Tòa Đô Chánh, trung tâm hành chánh của Sài Gòn, công trình được khánh thành vào những năm đầu thế kỷ 20.

–

Tòa đại sứ Mỹ trên đường Thống Nhứt. Tòa nhà này được xây dựng năm 1965 và khánh thành 2 năm sau đó với chi phí 2,6 triệu USD, là một trong những tòa Đại sứ quán lớn nhất, được bảo vệ cẩn mật nhất thế giới thời điểm đó.

Tòa nhà là một khối vuông vức có 6 tầng được bao bọc bởi 7.800 viên đá Taredo, có 140 phòng với 200 nhân viên phục vụ và 60 lính gác thường trực. Tuy nhiên tòa nhà này chỉ hoạt động được trong 8 năm thì bị xảy ra biến cố 1975.

Sau đó Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam đã sử dụng tòa nhà này làm cơ sở cho tới thập niên 1980. Năm 1995, Việt Nam và Mỹ bình thường hóa quan hệ, toàn bộ khu vực này được trao trả lại cho phía Mỹ. Sau đó chính phủ Mỹ quyết định đập bỏ tòa nhà này để xây tòa lãnh sự quán mới như hiện nay, với quy mô nhỏ hơn.

–

Đại lộ Thống Nhứt và tòa đại sứ Mỹ đầu năm 1968.

–

Công trường Lam Sơn nhìn từ khách sạn REX. Công trường này nằm ở một vị trí đặc biệt, ngay trung tâm của đô thành, xung quanh là 3 con đường phồn hoa nhộn nhịp bậc nhất Sài Gòn từ thuở sơ khai là Charner – Bonard – Catinat, sau đó tên đường đổi thành tên Việt là Nguyễn Huệ – Lê Lợi – Tự Do.

Suốt thời kỳ Pháp thuộc, nơi này mang tên là Place Francis Garnier, đặt theo tên một nhà thám hiểm, đồng thời là một sĩ quan người Pháp đã chỉ huy đánh chiếm Hà Nội năm 1873. Từ năm 1910, chính quyền thuộc địa đã cho đặt bức tượng của Francis Garnier tại đây cho đến năm 1955 thì bị dời đi. Đó cũng là thời điểm nơi này được đặt tên là Công Trường Lam Sơn, cái tên gắn liền với vị anh hùng dân tộc Lê Lợi. Con đường xuất phát từ công trường Lam Sơn – tòa nhà Opera House đến chợ Bến Thành cũng được đổi từ tên Bonard thành Lê Lợi.

–

Ngã 3 đường Đoàn Thị Điểm (nay là Trương Định) – Hồ Xuân Hương. Tòa nhà dài phía trên cùng là dãy lớp phía sau của trường nữ Gia Long.

–

Ngã tư Phan Đình Phùng – Đoàn Thị Điểm (nay là Nguyễn Đình Chiểu – Trương Định). Hình chụp từ tòa nhà Naval Support Activity, Saigon (NSA, Saigon), gần Bộ Tư lệnh Hải Quân Mỹ.

–

Trên sân thượng của Caravelle Hotel năm 1964. Khách sạn nổi tiếng nằm ngay bên cạnh Opera House này được xây năm 1957 và khai trương vào Noel năm 1959, với cổ phẩn của hãng Catinat Foncier, hãng hàng không Air France và cả Giáo hội Công giáo Việt Nam. Nhân khi đó Air France vừa mới mua được một đoàn máy bay phản lực Caravelle của xưởng sản xuất Sud Aviation nên đã đề nghị dùng tên “Caravelle” để gọi tòa nhà này. Ở tầng trệt của tòa nhà cũng có văn phòng thương mại của hãng Air France, vẫn còn cho đến tận ngày nay.

–

Kho xăng dầu Nhà Bè năm 1969 nhìn từ trên cao, nơi cung cấp nhiên liệu cho toàn thành đô. Nơi này đã bị phá hoại nhiều lần

–

Chiều trên cầu Thị Nghè năm 1960. Về nɡuồn ɡốᴄ tên ɡọi Thị Nɡhè, tên ɡọi ᴄhính xáᴄ ban đầu khônɡ phải là Thị Nɡhè mà là Bà Nɡhè. Nhưnɡ qua nhiều năm thánɡ, khônɡ rõ νì lý dᴏ nàᴏ đó, nɡười dân ɡọi ᴄhệᴄh đi thành Thị Nɡhè ᴄhᴏ tới nay.

Sở dĩ ᴄó tên bà Nɡhè là νì bà là νợ ônɡ Nɡhè (tươnɡ đươnɡ ᴄhứᴄ danh tiến sĩ nɡày nay), ᴄhứ tên thật ᴄủa bà là Nɡuyễn Thị Khánh, ᴄᴏn ɡái lớn ᴄủa quan khâm sai Nɡuyễn Cửu Vân, là một νị tướnɡ tɾiều Nɡuyễn, từnɡ đượᴄ ᴄhúa Nɡuyễn Phúᴄ Chu ᴄử νàᴏ Nam lᴏ νiệᴄ an dân, mở manɡ νùnɡ đất mới.

–

Dáng áo dài thướt tha đã trở thành một biểu tượng của Sài Gòn xưa. Hình chụp một góc phố ở Chợ Cũ, góc Hàm Nghi – Võ Di Nguy (nay là Hồ Tùng Mậu). Nơi này từng là chợ Bến Thành thứ 2, sau ngôi chợ đầu tiên đã có từ lâu đời nằm ở ở vị trí đầu đường Nguyễn Huệ – Hàm Nghi ngày nay. Khi người Pháp chiếm được Gia Định, họ cho dời chợ Bến Thành lùi vào bên trong, ở khu vực giữa 4 đường hiện nay là Ngô Đức Kế, Nguyễn Huệ, Hồ Tùng Mậu và Hải Triều.

Tuy nhiên đến đầu thế kỷ 20 thì chợ Bến Thành này bị xuống cấp. Vì không muốn duy trì một hình ảnh khu chợ lụp xụp ngay đằng trước tòa thị chính đang được xây dựng, chính quyền cho xây dựng chợ Bến Thành mới (là chợ ngày nay) vào năm 1912, còn chợ ở bên đại lộ Charner (nay là Nguyễn Huệ) thì giải tỏa gần hết, được gọi là Chợ Cũ.

–

Đường Công Lý, đoạn gần tới ngã tư với đường Lê Thánh Tôn. Bên phải hình là thư viện Quốc Gia, bên trái một phần của dinh Gia Long.

–

Bank of America Saigon ở góc đường Nguyễn Văn Thinh – Phan Văn Đạt (nay là góc Mạc Thị Bưởi – Phan Văn Đạt)

–

Ngã tư Trần Hưng Đạo – An Bình năm 1963. Đi về bên trái là ra Saigon, đi về bên phải là vào đường Đồng Khánh (nay là đường Trần Hưng Đạo B). Hình chụp từ tầng lầu Khách sạn – Nhà hàng Đồng Khánh nằm tại góc Đồng Khánh – An Bình.

–

Rạp Hưng Đạo, giao lộ Trần Hưng Đạo – Nguyễn Cư Trinh. Rạp Hưng Đạo được xây khoảng năm 1960, thuộc loại rạp lớn và hiện đại nhất Sài Gòn thời bấy giờ, qua mặt cả rạp Nguyễn Văn Hảo được xây trước đó 20 năm. Đây là nơi “đóng đô” thường xuyên của đoàn cải lương Thanh Minh – Thanh Nga vào thập niên 1960.

–

Có lẽ là nếu không có hình bóng tà áo dài và nón lá, thì hình ảnh này không khác gì ở phương Tây. Tòa nhà màu trắng là REX Hotel nổi tiếng ở đại lộ Nguyễn Huệ. Từ thập niên 1920, nơi này đã là khu phức hợp thương mại, trưng bày ô tô của hãng Citroën và một số hãng khác.

Từ năm 1959, ông Ưng Thi đã cải tạo lại để trở thành REX Hotel như trong hình. Trong REX Hotel thời đó có rạp chớp bóng hiện đại nhất Đông Nam Á thời đó, là rạp duy nhất của Sài Gòn có màn ảnh đại vĩ tuyến để chiếu những cuốn phim có kỹ thuật tân tiến nhất với dàn máy chiếu đặc biệt chỉ có ở REX.

Nối liền bên cạnh REX từng là Thư Viện Abraham Lincoln (ở góc của tòa nhà). Thư viện này được thành lập năm 1956 có trụ sở ở góc Gia Long – Hai Bà Trưng. Năm 1962 thư viện dời về REX Hotel, được 2 năm thì dời về số 8 Lê Quý Đôn cho đến năm 1973.

–

Giao lộ của 2 đại lộ lớn nhất Sài Gòn là Lê Lợi và Nguyễn Huệ. Tòa nhà màu trắng bên trái là REX Hotel, bên phải là công viên Đống Đa phía trước Tòa Đô Chánh.

Đông Kha