Nhạc sĩ Văn Giảng thuộc thế hệ nhạc sĩ tiên phong của tân nhạc Việt Nam. Ông sử dụng nhiều bút danh khi sáng tác, nổi tiếng nhất là Thông Đạt với các ca khúc bất tử: Ai Về Sông Tương, Hoa Cài Mái Tóc, Tình Em Biển Rộng Sông Dài… Với bút danh Văn Giảng, ông sáng tác những bài hùng ca là Đêm Mê Linh, Lục Quân Việt Nam, Thúc Quân… và 1 ca khúc nhạc vàng là Có Thế Thôi. Ông còn nổi tiếng với ca khúc Thư Người Chiến Binh với bút danh Anh Phương & Nguyên Diệu:
Click để nghe Duy Khánh hát Thư Người Chiến Binh
Ngoài ra Văn Giảng cũng là một Phật tử, sáng tác rất nhiều ca khúc Phật giáo với bút danh (cũng là pháp danh) Nguyên Thông. Bài Mừng Ngày Đản Sanh của ông được dùng làm ca khúc chính thức cho lễ Phật Đản đến tận bây giờ. Một ca khúc khác cũng nổi tiếng không kém với bút danh Nguyên Thông là Từ Đàm Quê Hương Tôi.
Những quân nhân xuất thân từ trường Sĩ quan Trừ bị Thủ Ðức có lẽ là không ai không biết đến bài hát Lục Quân Việt Nam của nhạc sĩ Văn Giảng sáng tác từ thập niên 1940 mà mỗi buổi sáng và chiều vẫn thường cất tiếng hát khi đi trong hàng quân: “Ðường trường xa, muôn vó câu bay dập dồn…”
Nhạc sĩ Văn Giảng tên thật là Ngô Văn Giảng, sinh năm 1924 trong gia đình trung lưu theo Phật giáo, có truyền thống về âm nhạc tại Huế. Ông nội của ông là một nhạc sĩ chuyên về nhã nhạc cung đình. Sau khi học ở trường tiểu học Paul Bert, rồi Phú Xuân, ông phải nghỉ học sớm để ở nhà giúp cha mẹ. Nhạc sĩ Văn Giảng thể hiện được năng khiếu âm nhạc từ nhỏ và tự tìm tòi, mày mò để học đàn mandoline, sau đó là guitar.
Thuở nhỏ nhạc sĩ Văn Giảng có một người bạn lớn tuổi biết chơi guitar, ông sang nhờ hướng dẫn, nhưng ông này yêu cầu học phí là 1 cây đàn guitar. Không có tiền để mua đàn trả học phí ông ông về tìm tòi tự học đàn, chẳng bao lâu sau thì tài nghệ của ông hơn hẳn ông bạn kia, và ông này còn phải nhờ Văn Giảng chỉ ngược lại. Nhờ có năng khiếu và khả năng tự học, ông có thể chơi được nhiều nhạc cụ khác nhau.
Từ năm 18 tuổi, ông đã lập 1 ban nhạc chuyên phục vụ cho đài phát thanh Huế của ông Ngô Ganh, quy tụ những tên tuổi là Minh Trang (sau này là 1 danh ca nổi tiếng), nhạc sĩ Lê Quang Nhạc, Trần Văn Tín (về sau là đại tá ngành quân nhạc)… Nhạc sĩ Văn Giảng cũng đi dạy nhạc một thời gian ở Huế rồi vào Sài Gòn thi tú tài và tốt nghiệp cử nhân.
Sau khi thi đỗ Anh văn ở Hội Việt Mỹ, Văn Giảng sang tu nghiệp âm nhạc tại Honolulu (Hoa Kỳ). Tốt nghiệp xuất sắc, ông được học bổng để tiếp tục nghiên cứu bậc cao học âm nhạc, để rồi sau đó trở về nước và được đề cử làm giám đốc trường Quốc gia Âm nhạc Huế năm 1963.
Bài tình ca nổi tiếng nhất của Văn Giảng là Ai Về Sông Tương, được ông ký với bút danh Thông Đạt và sáng tác năm 1949.
Click để nghe Tuấn Ngọc hát Ai Về Sông Tương
Ca khúc này có một giai thoại thú vị được nhạc sĩ Lê Dinh kể lại, lúc đó tại Huế ai cũng biết ông Tăng Duyệt, giám đốc nhà xuất bản Tinh Hoa Huế, chuyên phát hành hầu hết các tờ nhạc của nhạc tiền chiến và những sáng tác trong thập niên 1950. Sau này có thêm chi nhánh ở Sài Gòn là nhà xuất bản Tinh Hoa Miền Nam do nhạc sĩ Lê Mộng Bảo phụ trách.
Thuở đó nhạc sĩ Văn Giảng nổi tiếng với nhiều bài hùng xa như Thúc Quân, Đêm Mê Linh… và chơi thân với Tăng Duyệt vì cùng là những người Huế cùng sinh hoạt trong làng nhạc. Một hôm trong lúc vui miệng, ông Tăng Duyệt nói đại ý là Văn Giảng chỉ sở trường sáng tác hùng ca chứ không biết viết tình ca.
Nhạc sĩ Văn Giảng nghe xong, không nói gì, về nhà viết 1 mạch ca khúc mang tên Ai Về Sông Tương, không ghi tên Văn Giảng như mọi khi mà để bút danh là Thông Đạt (kết hợp từ 2 pháp danh Nguyên Thông của Văn Giảng và Tâm Đạt của vợ ông). Bản nhạc này được gửi đến phát trên các đài phát thanh ở khắp 3 miền với tiếng hát của đôi song ca Mạnh Phát – Minh Diệu và lập tức được công chúng đón nhận, trở thành 1 trong những bài tân nhạc nổi tiếng nhất suốt 70 năm qua.
Sau nhiều lần được nghe bài Ai Về Sông Tương nổi tiếng trên các đài phát thanh, ông Tăng Duyệt gặp Văn Giảng để hỏi thăm về nhạc sĩ Thông Đạt để thương lượng mua bản quyền xuất bản nhạc tờ bài Ai Về Sông Tương. Nghe vậy, nhạc sĩ Văn Giảng tảng lờ như không biết Thông Đạt là ai.
Rồi một hôm có hai người bạn của Văn Giảng là nhạc sĩ Đỗ Kim Bảng và nhà văn Lữ Hồ tình cờ đến nhà Văn Giảng chơi, tình cờ thấy bản thảo bài Ai Về Sông Tương trong xấp nhạc trên bàn, nên bèn nói cho ông Tăng Duyệt biết. Ông này mới lái xe ngay tới nhà Văn Giảng, và vài ngày sau đó, giới ngưỡng mộ tân nhạc mới có một bản nhạc tờ được phát hành của ca khúc Ai Về Sông Tương trong tay.
Năm 1968, ông Tăng Duyệt bị qua đời vì loạn lạc. Điều này tạo nên sự chấn động trong lòng nhạc sĩ Văn Giảng. Ông nghĩ rằng một người có địa vị như vậy mà cũng không thể tránh khỏi những tai ương ập tới, nghĩ rằng ở Huế bất an nên ông quyết định rời bỏ để vào Sài Gòn sinh sống từ năm 1969.
Tại thủ đô của miền Nam, nhạc sĩ Văn Giảng dạy nhạc tại trường Quốc gia Âm nhạc Sài Gòn, tham gia sinh hoạt ca nhạc ở đài phát thanh, đài truyền hình và soạn hòa âm cho các hãng đĩa danh tiếng. Ông còn được Bộ Văn hóa Giáo dục đề cử làm Trưởng phòng Học vụ Nha Mỹ thuật, phụ trách học vấn của các trường Âm nhạc Sài Gòn, Huế và các trường Cao đẳng Mỹ thuật.
Click để nghe Trúc Mai hát Hoa Cài Mái Tóc
Tuy là nhạc sĩ có tài và giữ nhiều chức vụ quan trọng, nhưng Văn Giảng không thành công về mặt tài chính, cho đến khi ông gặp một nhạc sĩ người Huế khác tại Sài Gòn là Châu Kỳ. Khi đó, nhạc sĩ Châu Kỳ đã chỉ cho Văn Giảng cách “hái ra tiền” nhờ sáng tác nhiều ca khúc đánh trúng thị hiếu của phần đông công chúng, đó là những bài nhạc vàng như Hoa Cài Mái Tóc, Tình Em Biển Rộng Sông Dài, Thư Người Chiến Binh… và một ca khúc nổi tiếng qua giọng hát Chế Linh và Duy Khánh với nét nhạc không phải sở trường của Văn Giảng, đó là Có Thế Thôi: Thôi đừng nói làm chi, khi tình yêu tan vỡ... Bài hát dựa theo những câu thơ trong bài Giây Phút Chạnh Lòng của Thế Lữ:
“Em đi đường em, tôi đường tôi
Tình nghĩa đôi ta có thế thôi
Đã quyết không mong sum họp mãi
Bận lòng chi nữa lúc chia phôi?”
Click để nghe Chế Linh hát Có Thế Thôi
Click để nghe Duy Khánh hát Có Thế Thôi
Năm 1970, Văn Giảng tham gia Đoàn Văn Nghệ Việt Nam gồm 100 nghê sĩ của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ với vai trò là giám đốc nghệ thuật.
Tại Sài Gòn, nhạc sĩ Văn Giảng còn mở một lớp nhạc ở đường Trương Minh Ký – Phú Nhuận (nay là 1 đoạn của đường Lê Văn Sĩ), chuyên dạy guitar, hoà âm và sáng tác.
Sau tháng 4 năm 1975, nhạc sĩ Văn Giảng ở lại Việt Nam đến năm 1981 thì vượt biên đến Indonesia, rồi định cư tại Úc 6 tháng sau đó. Tại đây, ông tiếp tục soạn nhạc, xuất bản sách dạy nhạc bằng Việt ngữ và Anh ngữ.
Ngày 9 tháng 5 năm 2013, nhạc sĩ Văn Giảng qua đời ở thành phố Footscray, tiểu bang Victoria, nước Úc. Tro cốt của ông được trên biển vào ngày 17 tháng 5, và đó cũng là ngày mà vợ ông đã mất sau khi lên một cơn đau tim vì không chịu nỗi cú sốc lớn đó.
Đông Kha
Nguồn: nhacvangbolero.com
