Có thể nói sự nghiệp sáng tác của nhạc sĩ Vũ Thành An gắn liền với những ca khúc không tên đã làm nên thương hiệu của ông. Từ ca khúc đầu tiên (nhưng lại mang tên là “cuối cùng”) được sáng vào tác năm 1965 để tiễn biệt mối tình sâu sắc cùng 1 nữ xướng ngôn viên xinh đẹp ở đài phát thanh: Bài Không Tên Cuối Cùng. Sau đó nhạc sĩ Vũ Thành An viết thêm nhiều “thất tình ca” khác và được đánh số Bài Không Tên từ 1 đến 9. Tất cả đều được công chúng đón nhận.
Sau năm 1975, nhạc sĩ Vũ Thành An viết thêm nhiều ca khúc không tên khác nữa, trong đó nổi tiếng nhất là bài số 12 (Bên Nhau Chiều Gió Lộng), bài số 37 (Rưng Rưng Lệ), và đặc biệt là bài số 40, được mang tên Đời Đá Vàng.
Ca khúc này được Vũ Thành An hoàn thành năm 1993, nhưng trong hồi ký của mình, ông kể rằng những lời hát đầu tiên của Đời Đá Vàng đã được hình thành từ năm 1974. Khi đó ông đang 31 tuổi, đã đạt được những thành tựu mà nhiều người phải mơ ước: Đó là tài chính rủng rỉnh từ lương phóng viên, từ nhuận bút, lương dạy học và tiền bản quyền nhạc. Còn về danh vọng, Vũ Thành An là một trong những nhạc sĩ nổi tiếng từ gần 10 năm trước đó.
Ông đã có những bước dài thành công, nhưng khi đó, không hiểu sao ông vẫn cảm thấy mình bị mất phương hướng, và đã sáng tác 1 vài đoạn nhạc để suy tư về chính cuộc đời mình. Đứng nhìn vách tường thẳng đứng trước mắt, mang cảm tưởng như mình là con thạch sùng đang bò trên vách dựng, và câu hát vang lên:
Ta lần mò leo mãi không qua được vách sầu
Ta tìm một tiếng yêu thấy toàn là sầu đau
Ước vọng ngày thơ ấu chưa xin được chút nào
Suốt đời còn ước ao khát vọng còn cấu cào
Ôi thôi, đời ta phung phí trong cơn buồn phiền
Ta xin tháng ngày rồi bình yên
Ô hay tại sao ta sống chốn này
Quay cuồng mãi hoài, có gì vui?
Tuy nhiên bài hát này chỉ dừng lại ở đó với những lời than van, không đoạn kết. Ông không viết tiếp nữa.
Năm 1985, sau khi đã rời trại tù 10 năm, Vũ Thành An trở về, gia đình ly tán, người vợ cũ đã chia tay. Ông gặp một người phụ nữ khác, góa chồng từ năm 1972, bà ở vậy để nuôi con suốt 15 năm với sự vất vả, chịu thương chịu khó, xây dựng cuộc sống bằng đôi tay mềm yếu.
Thương người đàn bà hiền hậu, giỏi giang, Vũ Thành An đã hỏi cưới bà sau 1 năm gặp nhau.
Năm 1993, họ sang định cư tại Hoa Kỳ. Vào một ngày mùa đông năm đó, ở trong căn phòng nhìn ra ngoài trời mưa tuyết lạnh giá, sau khi trải qua một đoạn đời đau thương, Vũ Thành An viết tiếp và hoàn thành đoạn cuối của ca khúc Đời Đá Vàng:
Có một lần mất mát, mới thương người đơn độc
Có oằn mình đớn đau, mới hiểu được tình yêu
Qua dầm dề mưa tuyết, mới vui ngày nắng về
Có một thời khóc than, mới hiểu đời đá vàng.
Ông đã viết đoạn cuối bài hát dang dở năm xưa để nói về người vợ của mình. Cả hai đều đã đi qua những mất mát, đau thương, nên biết “thương người đơn độc”, và lời hát này chính là là lời cảm thông dành cho nhau.
Click để nghe Tuấn Ngọc hát Đời Đá Vàng
Để hoàn thành được bài hát, nhạc sĩ đã trải qua nhiều mối tình, nhiều thăng trầm nổi trôi của kiếp sống, đã cảm nhận được hết những nỗi đau của đời người, của những cuộc tình, để hiểu ra rằng chỉ có qua dầm dề mưa tuyết thì mới được vui ngày nắng về, và có oằn mình đớn đau mới có thể hiểu được tình yêu. Chỉ khi vượt qua được những gian nan trong cuộc sống, người ta mới hiểu rõ được giá trị và trân trọng cuộc sống bình yên đang có.
Về ý nghĩa của tựa đề bài hát “Đời Đá Vàng” mà có lẽ vẫn có người chưa hiểu, nhạc sĩ Vũ Thành An đã có dịp giải thích rằng Đá nghĩa là sự buồn tủi, nỗi đau khổ, còn Vàng là niềm hân hoan hạnh phúc. Đời Đá Vàng có nghĩa là cuộc sống của bất kỳ ai cũng luôn tồn tại song song nỗi khổ đau và niềm hạnh phúc, vì vậy hãy nên mở lòng để đón nhận những yêu thương hạnh phúc lúc nào cũng ở cạnh bên mà có thể chúng ta không nhận ra, từ đó có thể vơi đi được những nỗi khổ đau của một kiếp người.
Nói thêm về người vợ thứ 2 của nhạc sĩ Vũ Thành An, bà tên là Nguyễn Thị Vân, sinh năm 1946, lập gia đình lần thứ nhất năm 1967 với một sĩ quan Pháo Binh và có 2 người con gái. Năm 1972 chồng hy sinh, bà Vân ở vậy nuôi con. Năm 1985, nhạc sĩ Vũ Thành An được gặp bà Vân, thương tấm lòng trung trinh của bà cũng như việc quán xuyến nuôi dạy 2 con nên người, 2 người đã kết nghĩa trăm năm. Bà Vân luôn ủng hộ chồng trong mọi sinh hoạt tôn giáo và từ thiện cũng như âm nhạc từ đó cho đến nay. Bà cũng là người đầu tiên nghe những sáng tác mới của Vũ Thành An và đóng góp ý kiến.
Bài: Đông Kha
Nguồn: nhacvangbolero.com
